O związkach stróżów z kulturą...

   Ktoby się podtekstów jakowych doszukiwać silił, że to o stróżów prawa, luboż moralności mi idzie, niechaj trudu poniecha, bo rzecz o stróżach najzwyklejszych, dziś dozorcami zwanemi, regijonalnie takoż cieciami... Rzecz też o zamierzchłych tych czasach, gdy może i częścią zasadnie mieszkańców Kraka grodu centusiami zwano, z czego dziś już nijakiej nie masz zasadności, a czasem szkoda, bo iżby w czas stadionowych szaleństw włodarze grodu mięli jakiego w kieszeni węża, to byśmy dziś jako gród takowych perturbacyj nie cierpieli... Insza, że jakem u przyjaciół wielkopolan gościł (nawiasem wielce serdecznych i gościnnych:), tom się tam czuł nieledwie jak utracjusz jaki, a co mię rzekł jeszczeć rodowity Poznaniak, że owi to jeszczeć całkiem przeciętni, aliści w Lesznie, to ho, ho ... bo tam to ponoć ci pomieszkują, co ich z Poznania ongi wygnano za skąpstwo...:) 
  Ale ad rem:  z końcem wieku XIX jako zjechała do Krakowa artystka scenowa pewna wybitna, wielomaż tournee wsławiona, a wszędy przez publiczność rozpieszczana (osobliwie przez jej męską część:)) kilkoma najmniej wieczoru każdego koszami kwiatów na scenę wnoszonemi, takoż owacyjami na stojąco i wielkiej admiracyi wyrazami powszechnemi... Nieszczęśnej ani przez chwilę nie postało zapewne w główce nadobnej, że i tem razem by tak miało nie być...
  Oznaki pirwsze niepokojące impresario artystki dojrzał już po ostatniem antrakcie, gdzie nader licznych person płci obojga z szatniej palta i futra odbierać poczęło... Biedakowi, co się w tem jakiej demonstracyjej jawnej doszukiwał, dyrektor teatrum spokojność zalecił, upewniając go, że nikt wychodzić nie myśli. W rzeczy samej towarzystwo całe, takoż na parterze jako i po lożach akt ostatni przesiedziało, palta na ramiona narzuciwszy, lubo na kolanach dzierżąc. Impresario znowuż indagował dyrektora dla jakiej to przyczyny się dzieje, boć teatr nie Sybir przecie. Dyrektor wił się i wykręcał, takteż obadwa końca szczęśliwie dobrnęli, jeno że kosze kwiatów jakoś nadto chyżo na scenę wniesiono, publiczność chwilkę jeno poklaskała, o bisach i wywoływaniach nawet i nie myszląc, takoż o jakowych przydługich owacyjach, przeciwnie wszytcy nader chyżo się ku drzwiom kwapili, i nawet i minut kilku nie trwało, jako teatr opustoszał...
   Impresario zrozpaczony, tegoż świadom, że teraz dni kilka gwiazdy swej pocieszać mu przyjdzie, że cależ nikt jej w zapomnienie już nie odsyła, ani afrontu nijakiego czynić nie zamierzał, nareście by artystka w gniewie i histeryi kontraktu na dalsze występy nie zerwała, wymógł przecie wreszcie, by mu dyrektor objawił przyczynę zjawiska niepojętego. Zdumionemu dyrektor tedy wytłomaczył, że rzecz w tem, że świżo co urzędowej taksy na bram odmykanie podczas szpery* przez stróżów na 20 halerzy podniesiono, tedy zapobiegliwi mieszczanie, by się na nadmierne ekspensa nie narażać, czym rychlej do domostw swoich się wybierali.
   Przybysz osłupiał, za czym kapkę złośliwie był dyrektorowi doradził, by...skoroż dla takiej publiczności mu grać przyszło, przeniósł spektakli początek na pory wcześniejsze. Dyrektor, szyderstwa cależ nie postrzegając, ze wzruszeniem gościa za koncept jenijalny był uścisnął i od tej pory poczęto przedstawień poczynać o 19-tej, najpóźniej kwadrans jaki po, co i do naszych czasów przetrwało, największej radości i profitu gastronomikom i restauratorom dostarczając, boć przecie teraz cosi i po teatrze czynić trza było... a nie jak kołton jaki do dom bieżyć i pod pierzynę się chować...
________________________
* szpera - pora nocna (od 22-iej do 5-tej, a w zimie do 6-tej godziny) podczas której stróżom oblig był bram kamienic zawierać. Za otwarcie po 22 najsamprzód sie płaciło jeno 5 halerzy, ale że to mało ktoremu stróżowi się za tak marne grosze chciało trudu zadawać i z łożnicy zwlekać, nieraz i pół kamienicy świadkami było targów przez okienko czynionych:)