O ciesiach, ciosnach, ciośnicach, ciośliczkach i ciupagach...

   Sama cieś jest dziś już pojęciem niemal nieznanem, a że od niej znów cała wyrazów się wiedzie familija, częścią znanych, jako powszechny jeszcze cieśla, tandem godzi się o tejże familijej i o jakich pokrewnych słów powiedzieć paru.
   Cieś znaczyła belkę, bal drewna, przy tem zarówno tu prawim o czemsi już toporem tkniętym i jako tam obrobionym, a choćby i jeno okorowanem, aliści takoż samo zwano ledwo co pocięte cząstki dopiero co zwalonego pnia (czyli śniatu:). Dopieroż taka cieś pole do popisu dawała cieśli, któren przysposabiał na przykład cieśnic, czyli dylów nie nadto szerokich, których tracze piłą nawet nie pogłaskali, a ów właśnie ociosał ich z okrągłego drzewa. Z owych nader często dawne kładziono podłogi i pułapy, tandem jak sami pojmujecie, trudnoż o równości pawimentu takiego dawnego nawet i rozprawiać. Choć, że domostw stawiano od pożaru do pożaru, to i niejeden przetrwał wieków parę, tandem owe cieśnice niechybnie się już i częścią starły, częścią zaś kurz i błoto nogami z zewnątrz wniesione, wszelkie już i nierówności zatarły...
    Ciosnem zwano wszelkie na drzewie uczynione nacięcie, czy to dla znaku od zbłądzenia w boru uczynione, czyli też dla pokazania własności czyjej luboż granic włości w lesie idącej. Bardzo bliskie w brzmieniu ciosło byłoż jednak czem zupełnie różnem, bo narzędziem ciesielskiem nader ważnem, nawiasem też arcyczęsto zwanem ciosełką luboż i cieśliczką. Jest to najkrócej rzekłszy siekierka, jeno z ostrzem względem trzonka ustawionym poprzecznie i nie służy do cięcia, a więcej do wydłubywania z pnia, tego co jego miąższ i jądro stanowi. Na cóż? Ano na to by wydłubać łodzi, koryta, ula dawnego, niecek wszelkich...
    Bliska znów w nazwie cieśliczce cieślica była narzędziem jednak zupełnie odmiennym, boć ta siekiera służyła jeno do pnia po bokach ociosywania, zatem była w ostrzu gruba i zakrzywiona u obucha, aby drewno zacinała już przy prostem wzdłuż pala uderzeniu, a nie jako przy siekierze zwyczajnej, którą dla tej sztuki krzywić, uderzając, potrzeba... Cieślica znów, co się do sporych rozrosła rozmiarów często już i toporem ciesielskim jest zwaną...
   A cóż ma do tej całej kompanijej ciupaga?:) Ano ma... Jako powszechnie owa dziś jest Wam wszytkim znaną i z jednem związaną regionem, tak przed laty wielu, postronni góralom, a najczęściej krakowiacy, ani wiedzący przecie, że to więcej może i czekana namiastek i laska w drodze pomocna (choć z pewnością znający jej walor jako broni:), wiedzieli też i tego, że owa właśnie dlatego, iżby spierającego się na niej nie ukrzywdzić nigdy przesadnie ostrą nie była. Z tegóż, a i z poniekąd z lekka ku góralom pogardliwych uczuć się powzięło, że z czasem wszelką siekierę, co już się nad miarę stępiła i niezdatną była, zwano urągliwie ciupagą...

                                                     .