Do variów karnawałowych suplement, czyli cyklu karnawałowego część nieoczekiwana X...

   Ano dziesiąta, bo jakem zrachował, okrom ostatniej (mylnie ósmej mniemaną) o pociągach dla danserów i narciarzy z Międzywojnia naszego , tośmy już gwarząc o sztuce przeżywania wieczorów tanecznych z tematem spotykali, już to w wersji najwięcej może na miano staropolskiej zasługujące, zasię XIX-wiecznej mieszczańskiej, jako i c.k.dworskiej, wiedeńskiej... Aleć i przódzi żeśmy themy tej tykali, cytując obficie a to od Xiędza Kitowicza Dobrodzieja opisu redut maskowych w czasach saskich; a to dawniej znanej szeroko lwowskiej gwarowej piosnki, "Bal u wetyranów" opisującej; nareściu po trzykroć fragmenta memuarów Marii z Mohrów Kietlińskiej, o potraconych w tańcowaniu klejnotach, takoż o tem jak balowano, aż się piec nieomal rozleciał kaflowy. czyli też o onej tualetach balowych.  Dziś posłużymy się zatem Pani Marii memuarami po raz czwarty, a i być może nie ostatni...:
  "W tych wielkich balach brała udział tylko sfera inteligencji, mimo to znajdowały się czasem różne oryginały*. Do takich należał słuchacz praw Wyrobek, podobno według zdania kolegów głowa tęga, tylko nieco dziwak. Wzrostu małego, wielce czupurny, w obejściu obcesowy: rozpoczynając np.taniec wirowy, szedł z tancerką jak żołnierz do ataku, a obtańczywszy salę dokoła podnosił damę w górę i sadowił na krześle z takim rozmachem, że pokrywała falbanami albo tiuniką sukni swoje sąsiadki, a czasem i sąsiada. Drugim oryginałem był prawnik, także małego wzrostu, dziwnie niezgrabnej postaci, w przeciwieństwie do Wyrobka mazgaj i nudziarz, prezentujący się damom sam słowami: "Jestem Habura, akademik", a jak czynią zwykle mężczyźni małego wzrostu, do najwyższych tancerek się posuwał. Ci dwaj młodzi ludzie byli też postrachem pań wszystkich, a w szczególności moich postawnych wysokich kuzynek. Trzeba było pomyśleć o obronie, więc z kilku kuzynów i ich kolegów, słuchaczy Uniw[ersytetu] Jag[iellońskiego], utworzyłyśmy tajną straż koło siebie; jak tylko który z owych niepożądanych tancerzy godził na którą z nas, uprzedzał go stojący na czatach i parował zamach. Zacni, poczciwi nasi kuzynkowie z poświęceniem pełnili ciężki ten obowiązek, mogący zwłaszcza ze strony zawadiaki Wyrobka wywołać awanturę, gotowi - jak ongi rzymscy pretorianie - każdej chwili na skinienie władcy, rzucić się na jego obronę; bo któryż młody kuzynek mógłby nie być chwilowo pod władzą której z ładnych kuzynek. Urządzaliśmy także różne niewinne szacherki. I tak pewnego razu, kiedy się ustawiły kółka do kadryla, jeden z akademików przystąpił do siedzącego koło mnie partnera a swego kolegi, aby zasięgnąć jego rady w przykrej sytuacji. Oto mająca z nim tańczyć panna Helena Zieleniewska dowiedziawszy się, że ma za vis-à-vis p.Modrzejewską, oświadczyła stanowczo, że z aktorką w jednym kole tańczyć nie chce. Młody człowiek, który przyjętym zwyczajem już się był p.Modrzejewskiej przedstawił jako vis-à-vis, w nader przykrym znalazł się położeniu, bo i czas naglił i pary już do kadryla stawały. Żal mi się zrobiło zakłopotanego tancerza, więc bez namysłu zaproponowałam mojemu partnerowi zmianę, na którą, skłoniwszy się, przystał, ratując kolegę, z którym zaraz stanęłam do tańca, polecając p.Henrykowi Roży przebłagać p.Zieleniewską, która zamanifestowawszy publicznie swoją fundamentalną cnotliwość, siedziała chmurna i nadąsana obok zaniepokojonej mamy i z ochotą przyjęła sympatycznego tancerza, umiejącego poprowadzić dowcipnie i żywo rozmowę, która jest przecież duszą i zaletą kadryla. Burza została zażegnana.
   W moim kółku, oprócz uroczej Modrzejewskiej. tańczyła Witoldowa z Florkiewiczów Potocka i Helena Moszyńska (późniejsza Rostworowska), miały więc moje oczy i mój zmysł estetyczny istną biesiadę. Dotąd znałam Modrzejewską tylko ze sceny i jak większość kobiet liczyłam się do najzagorzalszych wielbicielek tej genialnej i uroczej artystki. Pierwszy to raz zetknęłam się z moim ideałem i wrażenia jakiego doznałam, kiedy podając mi w tańcu rękę spojrzała na mnie ślicznymi i dobrymi oczami, nigdy nie zapomnę; całe życie pozostałam pod czarem jej nieopisanego wdzięku."
   Ano i na koniec refleksyja Wachmistrzowa, że otośmy (druga połowa lat sześćdziesiątych XIX stulecia) wprawdzie już odeszli daleko od czasów, gdzie aktorów w niepoświęconej się chowało ziemi, a aktorka synonimem była ladacznicy, przecie wciąż jeszcze pokutowało między dobrze urodzonymi przekonanie, że to jest coś gorszego, z czem się zadawać dyshonor... Przewrotność Historii zaś k'temu przyszła, że zdetronizowawszy, czasem dosłownie, a czasem jeno w oczach vox populi, owych dobrze urodzonych... na opuszczony piedestał właśnie tych stuleciami pogardzanych wprowadziła aktorów i aktorki, którzy dziś nam zastąpić próbują książąt i księżniczki... A że tak krawiec kraje, jako mu materii staje, to już rzecz insza...
____________________________________
* Jednym z największych, choć akurat przez p.Marię nie wspominanym był Wojciech hr.Dzieduszycki, persona postury zgoła nikczemnej, za to jeden z najbłyskotliwszych kpiarzy, jakich Matka Ziemia nosić raczyła...:) No... może poza Francem Fiszerem...:) Ówże i samą namiestnikową Potocką skonfudował w publicznem gronie i to tak, że nijak mu tego było mieć za złe... A było to tak: spominana hrabina Róża Potocka, wdowa po świętej pamięci Alfredzie, namiestniku Galicyjej i przyjacielu samego Cysorza Pana, wieczorki organizowała dla panien debiutujących w towarzystwie dla onych promowania. Razu pewnego, gdy za themę dyskursu poddano modne naonczas perpetuum mobile, jedna z panienek indagowana o tem, cóż to takiego rzekła, że to jest "taka rzecz, co nigdy nie staje".  Na to przytomny rozmowie onej Dzieduszycki skonstatował: "Toż ja takie cudo już ze trzydzieści lat noszę, jenom nie wiedział, że to się tak zowie!" Panienkom lica pokraśniały, co podług mnie nader nieprzystojnie o ich chowaniu świadczyło:))), a skonfundowana namiestnikowa cichcem gdzie tam na boku wyrzuty Dzieduszyckiemu prawić poczęła: "Mógłbyś pan, Panie Hrabio, rzecz całą chociaż jako w bawełnę owinąć!", na co ów jej migiem responsował, kłaniając się przy tem i dłoni dla ubłagania przebaczenia onej facecji, całując: "Próbowałem, Pani Alfredowo, naprawdę!... Nic nie pomaga!"
                                  ..................................