O sztuce przeżywania wieczorów tanecznych...

 Rzecz dedykuję najwięcej Lectorom Mojem Nowym, bo dawniejsi w części niemałej tychże not znają, jako to:

- zapożyczonego od Xiędza Kitowicza Dobrodzieja opisu  redut maskowych w czasach saskich;
- dawniej znanej szeroko lwowskiej gwarowej piosnki, "Bal u wetyranów" opisująca;
- fragmentum memuarów Marii z Mohrów Kietlińskiej,  o potraconych w tańcowaniu klejnotach, takoż o tem jak balowano, aż się piec nieomal rozleciał kaflowy. 
  Atoli dziś bym przypomnieć chciał gadki o tem, jako się młódź, pod czujnem naturaliter okiem ma się rozumieć, dawniejszemi bawiła w karnawale czasy...:) W czasach albowiem, gdy niepolitycznie było pannie z dobrego domu się gdzie samotnie po mieście prowadzać (a niesamotnie; w rozumieniu z Panią Matką, luboż jaką inszą przyzwoitości piastunką... jakiż sens?:))...W czasach, gdy szkoły nie były koedukacyjnemi (a panienek część pryncypalna ani myślała o kontynuowaniu nauk), gdy nie było internetu, a zawieranie przypadkowych znajomości w najwyższym złym było guście... jedyną w rzeczy samej sposobnością na jakie nie tyleż nawet towarzyskie życie nowe, co na jakichkolwiek przedstawicieli świata męskiego poznanie, byłyż wszelkiej maści reduty, wieczory taneczne publiczne czy prywatne, nareście bale pełną gębą, które wielekroć tu już cytowanemu Kazimierzowi Bartoszewiczowi kojarzyły się jednoznacznie:
"Bale - przeziębienia, odciski na nogach, niezapłacone rachunki u krawców, schadzki miłosne, pożyczki u lichwiarzy, szampan krymski lub węgierski, wystawa golizny..."
   Myślałby kto, że to jeno jakie męskie malkontenctwo, aliści głos niewieści temuż wtórujący, pomimo nutek nostalgiczno-wspominkowych, równą budzi grozę:
   "I tak aż do siódmej z rana,
     Tok zgnieciony, suknia zmięta,
     Madzia na nic stańcowana,
     A ja, jakby z krzyża zdjęta!
          Kiedyś, jakem była młodą,
          Rychtyk byłam taką samą,
          Po balach tąż samą modą
          Włóczyłam się z moją mamą!"
   A zdać by się mogło, że owej jejmości, z rzadka może zaszczyconej jaką do tańcowania inwitacyą, owa noc jeno na wysiadywaniu między inszemi matronami pod ścianą przeminęła... Nic bardziej mylnego! Owo zajęcie, okrom najpierwszej między samemi na bale zaproszeniami ostrej czynionej selekcyi, i tu na placu boju ustawicznej wymagało czujności, z którą najuważniejszy szyldwach na widecie ani się równać mógł...:) Prosić przecie na bale mógł leda kto, kto ich czynił, a zapraszał, kogo uważał, wielekroć także z tem podtekstem skrytem, by obecność tej czy inszej persony, rangę przyjęcia tego podniosła... Dla tejże samej przyczyny persony dystyngowane, jak ognia się wystrzegały niebacznego przyjęcia zaproszenia od kogo niżej we hierarchijej społecznej stojącego. Aliści nawet i wysoko notowane bale (nawiasem to we Lwowie najwyższej był rangi bal u samego Namiestnika, w Krakowie zaś w pałacu Potockich "Pod Baranami":), na które wstęp nie podlegał reglamentacyi ścisłej i trza się z tem było liczyć, że panienka napotka dansera , którego stan majątkowy i pozycja towarzyska z punktu go na "jarmarku małżeńskiem" dyskredytowały, familije z pannami na wydaniu omijały... Czasem jednak nie sposób było udziału odmówić, a wtedy właśnie już jeno czujność pani matki, luboż jakiej ciotki, niechby i przyszywanej, ostatniem była szańcem przed jaką ze strony panny pochopnością.
   Strach doprawdy myśleć jakimż nieszczęściem byłoby na jaki rok owych balów poniechanie:))... Jakież szkody nieodwracalne wśród krawców, szewców, fiakrów, producentów ekwipaży, cukierników i winiarzy... ergo nareście i w samym porządku odwiecznym owego cyklu balowo-zaręczynowo-matrymonialno-prokreacyjnego...:) To właśnie mając na uwadze, i by do tak strasznej ruiny monarchii nie dopuścić, Najjaśniejszy Pan, Franciszek Józef I, nie bacząc na rozmiar swej osobistej straty i boleści, po śmierci syna umiłowanego, arcyksięcia Rudolfa*, nakazał kontynuowanie karnawału i ograniczenie żałoby jeno do ścisłej cesarskiej rodziny**.
   Pannom z domów prawdziwie dostojnych i zamożnych, gdzie tańcowanie było jednym z  bynajmniej nie lekceważonych edukacyi elementów, i tak byłoż o niebo łatwiej, niźli panienkom mniej zamożnym. Nie byłoż bowiem naówczas kursów tanecznych w naszem dziś rozumieniu, boć przecie któż by córę swą puścił tam, gdzie ona nie wiedzieć kogo mieć będzie za partnera...:) Ekspens zaś lekcyj prywatnych nadto był srogiem na kieszeń przeciętnego urzędnika, nawet i znacznej rangi, czy akademika... Częstokroć zatem pierwszych tanecznych pas macierz luboż i jaka starsza siostra, czy kuzynka pokazywała, zasię dzieweczki po szkolnych pauzach tę wiedzę jedna drugiej przekazywały... Kawalerowie w tejże mierze mięli się nierównie gorzej, bo owe kręcenia się w kółko uważali za niewieście wymysły z idiotyzmem graniczące, nadto w temże się wzajem utwierdzając mniemaniu, że nauka tych jakich kroków i zawirowań poniżej jest ich godności...*** Ergo, gdy co do czego przyszło, zawżdy się okazywało, że danserów jest ustawiczny niedostatek (co zda się być już chyba tradycją ponadczasową:), a ci, co z jaką odwagą straceńczą ruszali na podbój sali balowej, luboż ulegli ułudzie za jaką minką zalotną się kryjącej, tańczyli więcej przypominając jakiego niedżwiedzia z cyrku wypuszczonego, niźli lwa salonów. Effecta tego nader łacno poznać było po pantofelkach panienek, a i po spodniach owych danserów, najwięcej bowiem do tańcowania w owych czasach panny miały nie wymyślne jakie cuda szewskiej roboty, lecz najzwyklejsze płócienne pantofelki, przed każdem występem towarzyskiem szorowane do białości, a gdy tej czasem nader ciężko było dostąpić, powlekane najzwyklejszą kredą, która to kreda właśnie krechami przykremi na spodniach i butach danserów najwymowniej dowodziła umiejętności tak jednej, jak i drugiej strony...:)
   Kawalerowie, osobliwie ci mniej zamożni z wyższych klas gimnazjalnych, ze swej strony i inszej mieli pułapki, a to w mundurkach swych, gdzie prawidła rozwoju fizycznego w ostrą szły kolizyję z możnościami finansowymi familii, często zatem mundurek taki nader długiego miał żywota z ustawicznie przedłużanemi rękawami, a że taka "prolongata" na rękawie się odznaczała przykro rudawą obrączką, tedy obrączki owe pracowicie atramentem zamalowywano... Nieszczęście jednak, gdy się młodzian po tańcu spocony owym rękawem po twarzy przetarł, luboż nadto blisko talię panny (w obowiązkowo białej sukni:) obejmował...
   Z dygresyi w dygresyję idąc, widzę żem  już tej noty nad cierpliwość i może Lectorów uczynił był, tedy o karnetach, tańców rodzajach, strojach karnawałowych, a i konceptach na danserów rozmnożenie:)) opowiem w części wtórej...
__________________________________
* 30 stycznia 1889 roku w Mayerlingu.
** Bodaj że i bez odrębnego w tej mierze ordonansu, cały korpus oficerski c.k. armii i floty nosił przez czas dłuższy na ramieniu krepę, a sekundowali mu w tym urzędnicy państwowi i co bardziej lojalistyczni obywatele... Balów jednak rzeczywiście nie przerwano:)
*** Zapewne dla tej przyczyny, bodaj nie było w Europie naówczas szkoły kadetów czy junkrów, gdzie by tychże umiejętności od kandydatów na oficyjerów nie wymagano:) Kto "Cyrulika syberyjskiego" Imci Michałkowa pomni, temuż słynne sceny balowe przypomnieć polecam:)