O tem, jak mapy czytać należy...

  Niechybnie najdoskonalszą mapą dla Ukrainy XVII-wiecznej (może i temuż, że właściwie jedyną:) od trzystu z okładem lat pozostaje mapa, której był poczynił francuski inżynier i kartograf w służbie królów Rzeczypospolitej, Zygmunta III i Władysława IV, Guillaume le Vasseur de Beauplan, w Polszcze zazwyczaj skracany do prostego Wilhelma Beauplana.
Mieliśmy już zresztą na łamach bloga tego po trzykroć Beauplana Jegomości cytować, choć nie z mapy, a z przecudnej urody onegoż obserwacyj nad jeźdźcami tatarskiemi, ludem ukrainnym i onegoż obyczajami, wystawionemi w notach o jajcach i całunkach wielkanocnych i o zlewaniu się cebrzykami wody w poniedziałek wielkanocny...:)
  Mapa, o której mowa, wygląda tak:

a pobrana jest stąd (gdyby kto chciał sam jej jeszczeć i więcej uwiększyć i szczegółami się ponapawać):
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Beauplan_Poland_XVII_map.jpg
 Nie bez kozery ja o tem napawaniu się prawię, bo to prawdziwie perełka, gdzie osobnych swych znaków mają bagna, kurhany, brody, porohy, miejsca gdzie Tatarów się obawiać należy w czas najezdniczy, które miasta sądów mają, a które siedzibą książąt luboż i które murowane... Jest też i na obrzeżach wypisane uczciwą łaciną, gdzież jest "Oriens", gdzie "Occidens" i "Meridies", a gdzie "Septentrio" leży. To ostatnie zwłaszcza winno być Jegomości Sienkiewiczowi bliskie, skoro przez wzgląd na rosyjską cenzurę nie nazwał po imieniu dziczy moskiewskiej, która w czasie "Potopu" Litwę pustoszyła, a Wilno przywiodła do upadku, z którego, zdaniem niektórych i do dziś się gród ten nie podniósł, jeno nazwał ich "Septentrionami" właśnie...
   A tymczasem wychodzi na to, że ta właśnie mapa pana Henryka zgubiła i na śmiech wystawiła krytyków w czasach jego, którzy sobie dworowali, że pana Zagłobę z piękną Heleną przeprawia z Prochorowki, na lewym brzegu Dniepru leżącej, na lewy w powieści swojej, podobnie jak rozpisuje się o szalejącej na lewym brzegu rzeki wojnie domowej, gdy w istocie wszystko to działo się na prawym. W inszym znów miejscu każe się on Chmielnickiem "cofnąć" do Białocerkwi z Korsunia, podczas gdy ta, leżąc na północny wschód od Korsunia, raczej by się prosiła, z Niżu idącemu, by dalej marsz swój kontynuował... Wszystko to jasnem się stanie, gdy zrozumiemy, że najpewniej nieszczęsnego pana Henryka zgubił nawyk człeka spółcześnego, który mapę w garść biorąc, rozumie, że ma ją do północy na górze zorientowaną. A Beauplanowe dzieło, jakkolwiek by nie było doskonałe, jest zorientowane górą ku południowi, tandem ma Morze Czarne na górze, a "Septentrionów" na dole...