...i część trzecia, pewnie ostatnia...

  Okrom święta swego właściwego, szwoleżerowie czcili takoż wymarsz słynnej "siódemki" Beliny (2 sierpnia, czyli poprzedzającej wymarsz "Kadrówki" legionowej właściwej) i dzień imienin Komendanta, którego jeszczeć w 1919 uprosili na szefa pułku. Dygresyją czyniąc niedużą objaśnić przyjdzie, czemże taki szef dla pułku był. Otóż w pułkach przed wiekami formowanemi częstokroć k'temu przychodziło, że jaki bogacz pułku własnem wystawił sumptem, przecie uznając własnej w tejże dziedzinie niekompetencyi, komu inszemu komendy poruczył, sobie jeno owo nominalne szefostwo zachowując. Z czasem utarło się osobliwie w pułkach godniejszych, z tradycyami, że to pułk persony jakiej znamienitej suplikował, by raczyła pułkowi być kimś na rodzaj matki chrzestnej, patrona  luboż i jakiego przewodnika duchowego... Czasem i persony nieżyjace tak honorowano za zgodą familijej luboż i bez, jeśli to bez mała jaki heros był narodowy... W Anglijej, gdzie tegoż obyczaju się z dawna zażywa, pułkom szefują następca tronu luboż insi znamienici członkowie domu panującego. We Francyjej obyczaj ten ma więcej korzeni w rodach wielkich, chocia nie królewskich. W Polszcze Międzywojnia dwa jeno pułki szefów miały nominalnych niemal od początku swego istnienia: szwoleżerowie Marszałka i 8 Pułk Ułanów Księcia Poniatowskiego.
   Okrom nich było jeszczeć i wiele inszych pułków, które się o uznanie ich szefów u zwierzchności dobijały, a jak to ciężkie były termina i jak wielgi k'temu opór w ministerium wojskowem niechaj exemplum 9 Pułku Strzelców Konnych świadczy, które o uznanie za swego szefa jenerała Kazimierza Pułaskiego wojował od 1921 roku, by nareście 14 maja 1936 stosownego w tej mierze ordonansu uzyskać ...  Szczęśliwcy szwoleżerowie, niewątpliwie dla związków swej kadry z Komendantem szczególnych, tegoż zaszczytu już w grudniu 1919 dostąpili i od tejże pory mogli na mundurze nosić naramienniki z inicjałami szefa pułku*, takoż odznakę pułkową z temi samemi inicjałami, co najlepiej na tejże widać fotografijej:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Odznaka_1pszw.jpg&filetimestamp=20120213132236
   Inszy wyróżnik ważny to  czapka dla szwoleżerów charakterystycznie okrągła. Ułany i szasery (strzelcy konni) używali rogatywek, dziś mniemanych za powszechne polskie kawaleryjskie głowy nakrycie...
   W dzień święta pułku szwoleżerowie defilowali pieszo (!) przez całą długość swej ulicy (Szwoleżerów). Na czele zaś maszerowali razem wszytcy dotychczasowi dowódcy pułku, w rzędzie idąc z dowódcą tegocześnym i pospołu z niem razem składali meldunek jenerałowi defiladę przyjmującemu. Czasem to i zabawne było, bo defilady odbierał który z jenerałów młodych, a w rzędzie szedł i meldował starszy odeń stopniem Orlicz-Dreszer:)
   Pisałem tu cyklu całego z końcem czerwca o Wieniawie, personie której szwoleżerska nowożytna legenda tak wiele zawdzięcza. Długoszowski przecie nominalnie szwoleżerami dowodził jeno dwa lata (1926-28), a tak się z niemi za jedno uważał, że jeszcze w 1932, gdy  jenerałem został, to regulaminowi wbrew, nadal na kołnierzu kurtki polowej i płaszcza nosił szwoleżerskie naszywki. Również i na szaserach (tem razem nie strzelców konnych a spodnie mam wyjściowe na myśli:) nosił ciągle szwoleżerskie (amarantowe z białą pośrodku wypustką), nie generalskie lampasy... Dla tejże przyczyny kpiarze zwali go pierwszym generałem szwoleżerów, co najwidniej Wieniawie miast przykrości, jeno wielgi assumpt do dumy czyniło. Za Wieniawowego władztwa też i najwięcej się szwoleżerowie z miastem zbratali, niemal każdej uroczystości swą obecnością uświetniając. Tajemnicą też i poliszynela było, że Wieniawa, gorący zwolennik idei pojedynków,  szwoleżerski maneż nieomal publicznie otwartym na wszelkie tego typu imprezy uczynił...
   Wielu oficyjerów pułku doczekało się adiutantowania u Marszałka, czemuż się i nie ma co dziwić, bo gdy Ów Wieniawie był różnych misyj poruczał z wyjazdami związanych, dał też i Długoszowskiemu placet by Mu ten inszych adiutantów wyszukiwał. A gdzież miał szukać Wieniawa, jak nie w szwoleżerskich koszarach?
Temuż i przymówka szwoleżerom niejedna, że się protekcyją na belwederskie cisną posady i kariery, temuż i żurawiejki złośliwe:

    "Ciesz się młody szwoleżerze,
   Masz protekcję w Belwederze."

           "Chcesz mieć wstęgi i ordery?

             Idź zamiatać Belwedery."

takoż i te; na starania o nominowanie ich Gwardią Narodową (po rozformowaniu Szwadronu Przybocznego Prezydenta Rzeczypospolitej w 1926 roku, gdy to któryś- zazwyczaj drugi - szwadron ze szwoleżerskiego pułku pełnił de facto obowiązki dzisiejszej Kompanii Reprezentacyjnej):

"Kręcą dupą, kręcą głową,
Chcą być Gwardią Narodową."

"Szwoleżerski górą bierze,
Przy protekcji w Belwederze."

"W Belwederze na kwaterze,
Pośpisz bracie szwoleżerze."

"Siedzą sobie tak w Warszawie,
Przy kieliszku i przy kawie."

"Cała kupa jest frajerów,
W pierwszym pułku szwoleżerów."

"Więcej panów niż frajerów,
To jest pierwszy szwoleżerów."

"Trochę panów i malarzy,
To jest pierwszy pułk koniarzy."

"Z adiutantów i lekarzy,
Ma Warszawa pułk gówniarzy."

  Wielce, jak widać, złośliwe te żurawiejki...widno to inszym sielnie na sercu leżało, owa szwoleżerska z Belwederem zażyłość. Wytykano nawet i Wieniawie, że z jednostki bojowej fircyków uczynił jeno do parad się nadających... Czy słuszna? Wrzesień pokazał, że bynajmniej...

Dzisiejsi tychże arcyzacnych tradycyj nosiciele to pospołu zawodowcy z czerwonemi beretemi w miejsce rogatywek nierogatych:), co się z koni na dziś więcej akuratne śmigłowce przesiedli, czyli 1 Dywizjon Szwoleżerów w 25 Brygadzie Kawalerii Powietrznej

http://www.specops.com.pl/naszywki/jednostki_aeromobilne/jednostki_aeromobilne.htm
oraz wolontarze-zapaleńcy co własnem sumptem i pracą wystawili Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 1 Pułku Szwoleżerów, za co im cześć i chwała nieprzemijająca:
http://www.szwadron.ckmedia.pl/kim.html
   I na koniec jeszcze jednej persony spomnienie... a właściwie dwóch: majora Adama Królikiewicza, co właśnie w szwoleżerach był służył i jego "odwiecznego" rywala pułkownika Karola Rómmla, brata jenerała Juliusza Rómmla. Major Królikiewicz, nasz pierwszy w dziejach medalista olimpijski** i pułkownik Rómmel, który na pierwszą swą Olimpiadę (Sztokholm 1912) jechał jeszcze w barwach carskiej Rosji, a medal zdobył w cztery lata po Królikiewiczu (Amsterdam 1928). Obaj w żywota schyłku służyli Wajdzie za konsultantów przy filmów kręceniu. Jakem tu już i nieraz Wajdy był ode czci i wiary odsądzał za scenę w "Lotnej" gdzie ułan szablą siecze lufę czołgu, tak insze tam sceny z końmi: z atakiem na lance, na szable, tudzież insze konne popisy, są jako i najwięcej prawdziwe, a sam Rómmel, co już miał wówczas niemal ósmy na karku krzyżyk, wystąpił był w epizodzie jako ksiądz-weteran młodzikom konia ujeżdżanie ukazujący... takoż i monety pod kolanem utrzymywanie...:)
   Królikiewicz zasię przy kręceniu do "Popiołów" szarży pod Somosierrą był żywota postradał w sensie jak najwięcej dosłownem :((... ale niechże o tem świadek naoczny, Daniel Olbrychski, opowie:

"Królikiewicz koniecznie chciał poprowadzić szarżę. Było to zadanie prawie tak samo trudne jak tamta prawdziwa szarża w Hiszpanii. (...) Filmowa Somosierra może nie była tak trudna do sforsowania, niebezpieczeństwo tkwiło raczej w skali przedsięwzięcia. Ludzie mieli jechać na dziesiątkach ogierów, niewyjeżdżonych, poirytowanych, w pełni sił reprodukcyjnych. (...)  Major Królikiewicz był w ekipie chyba konsultantem, ale widocznie jego serce kawalerzysty i oficera nie wytrzymało, bo kazał sobie osiodłać ogiera i stanął na czele oddziału. Na nic zdały się prośby jeźdźców i samego Wajdy. Reżyser mówił, że opinie majora są potrzebne ekipie. Sfotografowanie go w tłumie galopujących koni i ludzi nic nie da...

Próba. W pewnym momencie konie z twardej ziemi wpadły w galopie na bardziej miękkie podłoże, przygotowane już do kopania wilczych dołów. Ziemia nie była na tyle miękka, żeby koń się przewrócił, ale wystarczyło, że się potknął. Tak właśnie stało się z ogierem Królikiewicza.

Siedziałem z ekipą w samochodzie i widziałem, jak major wylatuje z siodła. Gdyby koń się przewrócił, upadek człowieka nie byłby tak niebezpieczny – spadłby wówczas z mniejszej wysokości. A tak Królikiewicz połamał sobie w wielu miejscach kręgosłup. Po kilku tygodniach skonał w szpitalu.

Kiedy odwiedzałem go w klinice, twarz miał wykrzywioną grymasem bólu. Ale starał się uśmiechnąć.
– Rómmel umarł na grypkę – mówił – a ja przynajmniej z szablą w ręku...

Major miał na myśli brata słynnego generała, który bronił Warszawy. Znakomitego jeźdźca, reprezentanta cara na olimpiadę, no, jedną z legendarnych postaci tamtych czasów. On i Adam Królikiewicz – dwóch wspaniałych polskich jeźdźców XX wieku"***

_______________________________
* po śmierci Marszałka w 1935 roku  jeden naramiennik szwoleżerowie zaczęli nosić czarny, na znak żałoby.
** Olimpiada w Paryżu w 1924 roku, brązowy medal za konkurs skoków przez przeszkody (koń Picador)
*** Anegdota tak piękna, że aż prawdziwie żal ją psuć faktami: Królikiewicz zmarł 4 maja 1966 roku w wieku 72 lat, Rómmel - starszy od Królikiewicza o sześć lat, zmarł ... niemal rok później, bo 7 marca 1967 roku.