O wojnie klechów z kolędnikami...

  Miana kolęd samych jako obyczaju, nie pieśniczek nam się z tem głównie kojarzących, po największej częsci wywieść by trza ode łacińskich kalend (calendae) pirwszy dzień miesiąca nowego oznaczających. Że się Rzymianom pierwszy dzień pierwszego miesiąca nader foremnem widział, by się ku znajomkom i familijantom kwapić, życząc onym pomyślności wszelakiej w onym nowym, ledwież się poczynającym roku, to przecie nie dziwno.

 Barziej już dziwno jako to Kościół parł, by obyczaju onego z czem krześcijańskiem powiązać i z daty tej z poganami kojarzonej luboż na Trzech Króli, luboż na samo i Boże Porodzenie przesunąć, co się wreszcie po wiekach paru udało. Aliści jednakowoż dopokąd jasełek ze świątyń nie przegnano, nadal to jeno okazyja jaka ku cależ świeckiemu zdrowia winszowaniu, a często jakiem kufelkiem czy kielichem wsparta była:))... Że zaś naturze przyrodzone jest nader obmierzłe próżni wszelakiej traktowanie, tedy i nie dziwota, że jako jasełka po kościołach niegościnnych być wystawowanemi nie mogły, młodzieńcy, którym na Dzień Młodzianków z dawna niepisany przywilej był breweryj czynić, ochotnie pieczy nad jasełkami osieroconemi przejęli, już to dla poręczności niesienia samych szopek i figurynek pomniejszając, by z niemi można się po domostwach per pedes apostolorum modo przemieszczać, już to i dla uciechy może więtszej, samemi się za persony najbarziej charakterystyczne przebierając...

  Cależ jednak kolędniki żywota łatwego nie miały... Chocia bowiem ich jako odmiany miłej w zimie ponurej wypatrywano, przecie klechy temuż sielnie krzywe były, dla przyczyn rozmaitych...

Ano raz, że to księżom jaką siarką cięgiem zalatywało i pogaństwem się widziało, potem, że jako to bez duchownej osoby pieczę mającej młodziankowie swawolni chodzili, taż i Bóg jeden raczy wiedzieć, jakich może i herezyj dla śmiechu jeno głosić mogli. Synod poznański Anno Domini 1420 jawno kolędowania zakazał, za przyczynę to podnosząc, że się kolędnicy grup różnych na drodze napotkawszy, nader często nie tylko grubem słowem obrzucali, aleć i często od szturkańców do bijatyk przychodziło, a i takich, gdzie noże w ruch szły, byle jeno konkurencyjej usunąć... Byłyż i takowe cyrkumstancyje, że jakiego na śmierć ubitego kolędnika odmawiano w poświęconej ziemi pochować, a cale długo jeszcze onym komunijej udzielać nie chciano... Ano jeszczeć i jednej przyczyny było, dla której się kolędowanie xiężom nie widziało... Idzie mi o obyczaj zakorzeniony kradzieży noworocznych, aleć o tem mi przyjdzie chyba noty osobnej popełnić...

Dalekim wielce, by duchownym osobom jeszczeć i inwidię jaką względem tegoż co kolędnikom w kobiałki kładziono zarzucać:)))... ale przecie to fakta same, że nader wrychło się obyczaj narodził, by xięża takoż po domostwach chodzili, rzkomo za nauk krześcijańskich pielęgnowaniem, takoż i za familijnych relacyj śledzeniem... aleć mało kto temuż dowierzał, swego widząc że xiędza po kolędzie przyjąć, toć niczem daniny nowej płacić... A cóż na to kolędnicy sami? Ano...kapkę wcześniej chodzić się starali:))))

 Otoż przed Tobą, Czytelniku Miły jedna z najstarszych „gadek” kolędniczych, spisana około 1615 roku:

„ Darował nas Pan Gospodarz Barzo Hojnie Y Przystojnie

Choć onacznie (śmiesznie), Przecię bacznie:

Łasztem sieczki, Centnar brzeczki (słodu),

Dymu komin, Żółtych słonin,

Kiełbaśnice I jątrznice (kiełbasy).

Wszyscy pyzem (razem)

Pod tym chyzem (chałupą)

Boga proście:

Niech mu roście

Na miąsz (grubo:)) pani,

Konie w stajni;

Na oborze Y w komorze

Wszytko szumno;

Wielkie gumno,

Stogi, brogi

jako rogi

Stoją wszędzie.

Dobrze będzie!

Amen!”