O okrętach- żółwiach i człeku, co ich zażyć umiał wielce fortunnie...

 Uświadomiwszy sobie, że jak na blog, co ongi miał ambicyj być kawaleryjskim, wcale tu niemało o morskich przewagach i okrętach naszych czy inszych*, że tylko wspomnę cykle o XVIII-wiecznym awanturniku, xiążęciu de Nassau, spominanym i w "Panu Tadeuszu", a i przechowanym poniekąd w nazwie warszawskich Dynasów**, luboż o admirale Nelsonie spomnienie***, batalią pod Abukirem zwieńczone, skonstatowałżem, że to nie najpodlejsze tegoż mego przedsięwzięcia karty i z czasu do czasu wypłyniem znów na jakie szersze wody. Dziś z koreańskim bohaterem narodowym, admirałem Yi Sun-Sinem, wielce zmyślnym morskim wodzem, aleć i konstruktorem niezgorszym przyjdzie nam mieć sprawę.
  Porodzony w 1545 roku, w czasie nas zajmującym, czyli wojny japońsko-koreańskiej z lat 1592-1598, młodzieniaszkiem nie był, co może i na experiencyję onego wpływ miało, ale i na wiedzę powziętą. W przededniu tej wojny Yi , jako jeden z niewielu**** widział konieczność powzięcia stosownych przygotowań i szukając konceptu zniwelowania japońskiej przewagi, sięgnął po dawno zarzuconą konstrukcję okrętów-żółwi, by jej pospołu z inszym wielkim inżynierem Na Dae-Yong udoskonalić i oprzeć na niej swej floty. 
 Okręty owe, zwane geobukseonami (luboż Kŏbuksŏnami ) miały zamkniętych od góry pokładów, tandem nie sposób było onym wrucić tam jakich kul ognistych czy, ulubionych przez Japończyków, swoistych granatów. Pora wyjawić, że w owem czasie, japońska flota więcej na taktyce abordażowej polegając i na liczebnej przewadze, niemal nie miała harmat na korabiach swoich, choć już arkebuzów było u huncwotów nieskąpo, za sprawą Portugalczyków im owe wynalazki przedających. By może Lectorom Miłym owe czasy dla nas wystawić, to przypomnę, że to u nas pierwsze lata rządów Zygmunta III Wazy, czyli zaczątku nieszczęść królestwa, którego swoistym zwiastunem było spalenie przez króla w następstwie jego zabaw alchemicznych Wawelu i konieczność przenosin do zamku inszego, choć dalibóg nie pojmuję, czemuż akurat do Ujazdowskiego, co po dziś dzień gmin pospolicie rozumie przeniesieniem stolicy do Warszawy. 
  Na morzach w owym czasie w naszych stronach poczynają królować galeony, przy czem klęska wielkich i nieprzesadnie zwrotnych hiszpańskich w 1588 roku zadana przez lżejsze i zwrotniejsze angielskie, na jakie pół wieku rozwój flot w tymże poniesie kierunku, by znów później odejść w gigantomachię wielkich okrętów liniowych. Ale powróćmyż do naszych mutonów...
  Geobukseon miałby mieć jeszcze owego zakrytego pokładu nie tylko nakrytego pancerzem żeleźnym, co assumpt daje wielu głosić je przodkami pancerników, ale i sterczące zeń ostrokończyste iglice, wielce zniechęcające japońskich marynarzów do skakanie na nie w abordażowej gorączce. No i z tem turbacyja niemała, bo o wielech o iglicach owych jest śladów zapisanych niemało, to o pancerzach żeleźnych milczy i dziennik samego Yi Sun-Sina, takoż zapiski onego bratanka, co był mu prawą ręką, jako i opisy przez Na Dae-Yonga poczynione. Może zatem onych nie było i starczyło drzewa dość tęgiego, by go przebić nie szło, pokrytego czem znów inszem przed ogniem chroniącem? Wiemy, że czemsi takim mazali Koreańcy i masztów, i żagli, tedy czemuż by i nie kadłubów? Iglice przecie są poza wątpieniem, tako jak okrętu uzbrojenie w harmat grzecznych wiele, a i ostrogę to taranowania zdatną.
Na tejże paginie macie więcej o owych korabiach, jam stamtąd jeno tegoż wizerunku dla Was powziął:

  Kadłuby owych się ku górze więcej szerokiemi czyniły, ośmiu z górą metrów mając, i długiemi na niemal czterdzieści. Niemało, aliści jako zważyć że okręt wielu pokładów nie miał, a na tem jednem się pomieścić miało stu sześćdziesięciu z górą wioślarzy i wojenników. Tak, tak! Wioślarzy takoż, bo szkuta owa miała ponoś po dziesięć wioseł na każdej z burt i dzięki temu niezależnego od wiatrów i pływów napędu, co jak się zdaje w jednej przynajmniej z bitew przyszłych, niemałego mieć mogło znaczenia.
W wikipedycznej notce o tychże korabiach macie i wieści, że owe wiosła miały jaki kształt extraordynaryjny, który dozwalał pływać szybciej, czego negować nie myszlę, aliści słowa o tem, że można było niemi falę wywołać, zdolną wraży okręt wywrócić, to już, darujcie, ja bym między bajki włożył, chyba żeby tych geobukseonów w rzędzie stanęło ze czterdzieści i poradzono by w jednem tempie temi wiosłami machać.
   Jest tam i insza wieść za "Historią Korei" pióra pani Joanny Rurarz podana, że działa z owych koreańskich okrętów nawet i na cztery miały bić kilometry, co u Wachmistrza wzbudziło z początku jeno "śmiech pusty, a potem litość i trwogę".
  Insze, co wątpienie budzi to sprzeczne zapisy o rzekomej chyżości owych okrętów, które mnie się widzą naddanemi, zważywszy że konstrukcyjnie to kadłub barki płaskodennej (w kształcie więcej litery U niźli V), stępki pozbawionej, co też i pewnie owocowało tem, że owe się nadto daleko od brzegu zapuszczać nie mogły, a już i Boże broń, nie w czas sztormowy.
  Aliści jeśli tego zażyć roztropnie, jako obrony przybrzeżnej, siła idzie naszkodzić wrogowi i tegoż właśnie dowiódł admirał Yi, pierwotkiem jeno jednym z wielu wodzów morskich będący.  Ale miał swoje geobukseony, choć w pierwszej bitwie jeno trzy.  Osobliwość, że wszytkiego zebrawszy 24 okręty i dopadłszy japońskiej floty z 50 korabiów złożonej przy porcie Okp'o, to tamci w panikę wpadli i widzieli się być okrążonymi i zguby pewnymi. Jako to w cyrkumstancyjach takowych zwyczajnie, nastąpiło coś, co Wachmistrz nazywa pożarem w burdelu w czasie powodzi, z tem że jeno po japońskiej stronie. Na dno poszło jednostek niemało (Wiki podaje arcyprecyzyjnie, że od 25 do 50), z tem że ani jednej koreańskiej. Kilka tysięcy japońskich marynarzy i żołnierzy tam ducha oddało, a choć ta batalia to też i chyba początek stosowania przez nich arkebuzów w walkach morskich, jakoś ponoś ani jednego nie ustrzelili Koreańca.
   Król Sonjo, naówczas bardzo dla Yi  Sun-Sina łaskawy***** , uczynił go wówczas admirałem nad floty całością i ten w niedługim czasie dał  nowy swych talentów dowód, gdy japońska flota inwazyjna wpłynęła do Pusan i tam dwustutysięcznej wysadziła armii.  Koreańczycy widząc japońskiej przewagi, zażyli fortelu chowając większej części swych okrętów w zatokach wpodle insuli Hansan, a pod port jeno parę drobiazgu posłali, który zuchwale sobie poczynając, sprowokował Japończyków do pościgu za niemi, który wprost na zaczajonego Yi Sun-Sina ich wprowadził. Jako że pościg był, jak się zdaje, prowadzonym bez ładu i składu ("Ja z synowcem na czele i jakoś to będzie!"), tedy jako pierwsi pomiarkowali, że ich na kowadło wwiedziono, a młot właśnie spada, to się wszczęła panika niebywała, gdzie uchodzący na jeszcze goniących wpadali, a na wszytkich koreańskie geobukseony. Znowuż statystyka tej batalii zdumiewa, bo mając 73 okręty przeciw koreańskim 56, Japończycy nie zatopili wrogowi żadnego, a jeno ze setkę marynarzy poranili i kilkunastu zabili, samemu tracąc 47 potopionych i zniszczonych, 12 pochwyconych i w ludziach z górą dziewięć tysiąców utraconych.
  Takimiż to właśnie działaniami koreański admirał japońskiej floty był zniszczył i doprowadził do tego, że łączność między Japonią a armią inwazyjną właściwie nie istniała, podobnie jak wszelkie dostawy i posiłki. I tak prawdę rzekłszy, to tymże sposobem Koreańcy tej wojny kolei nareście odwracać poczęli, bo na lądzie szło im wielekroć gorzej. Dość rzec będzie, że wrychle całej niemal Korei zajęli, wliczając w to i Hanseong, protoplastę Seulu. 
  Dopieroż powszechność partyzantki, w połączeniu z brakiem auxiliów, których morzem dowieźć było nie sposób, poczęło japońskiej armijej doskwierać tak silnie, że poczęli i o poniechanie zamysłu pierwotnego przemyśliwać. Wejrzawszy na to, że za inwazją stał sam Hideyoshi Toytomi, persona w Nipponie czczona jako jeden z trzech zjednoczycieli państwa i któremu więcej szło o podbój Kitaju, do czego Korea być miała jeno preludium, wierę ja, że nie było im łatwo się z marzeniami pożegnać. Zda się, że Toyotomiemu szło też i o to, by wojska tych dajmio, którym nie zanadto ufał, miały zatrudnienia poza krajem, gdy on będzie swe władztwo umacniał.
  Wdali się w to jeszczeć i Kitajcy, roztropnie miarkując, że to na nich się Toyotomi szykował, tandem warto Koreańców wspomóc i tak to pomalutku najezdników gromiono i gromiono, osobliwie że i ci wielce zapracowali sobie na opór i nienawiść powszechną (Mimizuka).
  Ostatnie dwie batalie admirała to już czas, gdy Japończycy wycofać się chcieli i drogi przez morze wyrąbać chcieli. W październiku 1597 roku Yi, wszystkiego mając trzynaście geobukseonów, wciągnął w przesmyk Myeongnyang japońskiej floty z 400 okrętami i transportowcami, gdzie własnych za przesmykiem pochował, a najezdnikom narzucił nie dość, że miejsca to i czasu batalii, onym najgorszego, bo odpływowego.
   Japońskie okręty nie radziły sobie z potężnymi w tym miejscu prądami i falami odpływowymi i lwia ich część na skałach skończyła, zasię te, co poradziły niebezpieczeństwo ominąć, wpadały pod armatni ogień z geobukseonów. Z górą trzydzieści japońskich okrętów potonęło, blisko setkę Koreańce zdobyły. Ośm tysięcy Japończyków tej batalii nie przeżyło, aleć jeszcze i więcej co nie do uwierzenia prawie, że onej wiktorii Koreańce okupiły jednym zabitym i trzema rannymi.
  W ostatniej swej bitwie, pod Noryang w grudniu 1598, gdzie odnowionej flocie japońskiej z 500 jednostkami i 20 tysiącami ludzi, Yi Sun-Sin przeciwstawił złączonej pod swem dowództwem floty koreańskiej i posiłkującej chińskiej, łącznie 148 okrętów i statków z 15 tysiącami marynarzy. I tu się niejaka nasuwa do Nelsona analogia, bo i Yi Sun-Sin swego Trafalgaru nie przeżył, będąc jedną z pięciuset ofiar w swojej flocie. Japończycy, gdy ich rozproszono, zwyczajnym u nich obyczajem panicznego się jęli odwrotu, w którym już nader łatwym byli łupem i utracili floty połowę, ludzi znów nieskąpo i definitywnie złudzenia, że są w stanie inszych podbijać. Wrychle tam i Toyotomi pomarł i wojna domowa się wszczęła na nowo, zatem Koreańczycy zyskali od wschodnich sąsiadów całe trzysta lat spokoju... _________________________________________
* O przedwojennej flocie naszej pisałem już tu po wielokroć, już to o prapoczątkach śródlądowej jej części, czyli przyszłej Flotylli Pińskiej, takoż i o pewnem hańbiącem epizodzie, którego osława miała dotknąć naszego najsłynniejszego podwodnego okrętu, czyli ORP"Orła", takoż o tem jakeśmy własne okręty porywać musieli.

** części I,  II,  III,  IV,  V,  VI , VII, VIII

*** części I , II , III, IV , V , VI , VII

**** - jeden z dowódców Bak Hong, nawet widząc nadpływającą japońską flotę inwazyjną, uważał, że to może być duża misja handlowa. Inszy, miast wspomóc oblegany już sąsiedni fort Busanjin, który niezadługo Japońce zdobyły i wszytkich wyrżnęły, mimo wolej symbolicznego koreańskiego El Alamo czyniąc, wolał zbiec gdzie oczy poniosą, przódzi własne topiąc okręty.

***** - później tak już ładnie nie było, bo Yi wielokrotnie odmawiał wykonywania rozkazów królewskich, mając je za kretyńskie i koniec końców lochu i tortur się doigrał, z których wypuszczony długo się leczyć musiał, nim znów do boju ruszył i Japończyków wykończył. Inszy z admirałów, Won Gyun, już w sobie tej siły nie miał i ordonanse królewskie próbował spełniać co do joty, co kosztowało go utratę żywota i przegraną bitwę pod Chilcheollyang.