30 maja, 2016

O Jacku Jezierskim, kasztelanie łukowskim, wspomnienie czyli cyklu solnego część dziewiąta i bodaj ostatnia...

  ...przynajmniej jeśli o saliny w I Rzeczypospolitej idzie...
 Długom dumał, zali o Jezierskim pisać, boć to nie postać, której by człek chciał może za wzór stawiać, dodatkiem osobliwie pomięszana z dobrego i złego, ale że bez niego trudnoż o oekonomice schyłku Rzeczypospolitej Obojga Narodów rozprawiać, temum koniec końców biesowi był uległ i tegoż arcyfranta przypomnieć zdecydował... Nie wiem zali to piękna będzie coda na cyklu naszego (IIIIII , IV , V VI , VII , VIII ) pokończenie, aleć tego niechaj już insi sądzą...
   Pisalim w części tegoż cyklu ostatniej jakeśmy Wieliczki, za zaborem pierwszym straconej, bodaj na arendę pozyszczeć pragnęli, by nas Austryjacy ceną okrutną za sól nie mordowali... Nam dziś ta sól się zda w budżetach domowych pozycją groszową, temuż znaczenia onej nie pojmujem zgoła. Pamiętać upraszam, że przodkowie naszy lodówek nie znali, tedy jak mięsiwo jakie, a czasem i ryby czy inszą spyżę, jako na dłużej zachować chcieli, bez soli jeno suszenie i wędzenie ostawało...* Ergo, jako kto miał nad krainą jaką władzę onej soli przedać lub i nie, jeszczeć po cenie sobie umyślonej, znaczyło, że jej niemal u stóp miał powolnej...
   Temuż król jegomość licznych w tej mierze podejmując przedsięwzięć, między inszemi Imci Carosiego, o którem jeszcze nam tu pisać przyjdzie, detaszował ku robocie nad świdrem wiertniczem stricte naprzeciw Wieliczki, po drugiej Wisły stronie, domniemując, że się tam może i złoże tameczne ciągnie. Wiertał Carosi lat parę, gronta w Mogile i Krzesławicach** dziurawiąc i psowając, bez effectu jednak nijakiego... I tu nam bodaj po raz pierwszy gwiazda Jezierskiego rozbłysła, boć ów wielekroć praktyczniej ku rzeczy był przyszedł, pierwej wioszczyny poszukawszy, z dawna słonemi wodami znanej*** i tam szybów bijąc wrychle się solanki dokopał...
   By jednak pracy takiej dokazać, nawet i wtedy ekspensa niemałe znaczącej, kapitału trza mieć było nieskąpo. Pytanie zatem wielce zasadne skądże go miał ten hołysz, szlachetka nieznaczny, co nawet i przy parantelach niejakich z Małachowskimi nie inaczej był postrzegan, jak chudopachołek między magnatami... A tego to nam Xiądz Dobrodziej Jędrzej Kitowicz objaśni, bo dobre pół strony Jezierskiemu w swych memuarach poświęcił:
  "Z rodzaju prześladowców duchowieństwa niepoślednim**** , także pokazał się Jacek Jezierski, kasztelan łukowski. Ten człowiek, nieznany w Rzeczypospolitej za panowania Augusta III*****, pierwszy raz był posłem po jego śmierci na sejmie konwokacyjnym. [...] Wtuliwszy się w kredyt Podoskiemu, trzeciemu przed dzisiejszym (Michałem Jerzym Poniatowskim, bratem królewskim - przyp. Wachm.) prymasowi, zrobiony od niego komisarzem (zarządcą dóbr - przyp.Wachm.), przez zdzierstwo poddanych i oszukiwanie pana przez lat kilka złupił z dóbr dwakroć sto tysięcy złotych, z czym się wielokrotnie chlubił, urągając się jeszcze do tego z prymasa, jakoby rządzić nie umiał."
    Jak zatem widać, proverbium i w naszych czasach wszelką niecnotę w biznesie uzasadniające, iż pierwszy milijon trzeba po prostu ukraść, okrutnie długich ma korzeni... :(( Chciwość nieposkromiona miała jeszcze Jezierskiego przywieść do popleczników zdrajcy Ponińskiego******, pamiętnego marszałka sejmu rozbiorowego. Ówże mu na kilkakroć sposobów rewanżował, primo kasztelanii czyniąc w Łukowie, gdzie jej od stworzenia świata nie znali, po to jeno, by się Jezierski mógł kasztelanem pieczętować. Secundo, co było na czasy ówcześne horrendum, pod sąd swój sejmowy marszałkowski, podciągnął był Poniński szereg spraw cywilnych, dowolnie wyroki niższych traktując trybunałów, byle rozstrzygnięciami swemi własnej nadgrodzić klice. Skorzystał na tym i Jezierski, o czem znów Kitowicz tak pisał:
   "...gdy Jezierski wydarł także [ tym sposobem - Wachm.] kawał substancji pewnej pani, umawiającym się (broniącym jej - przyp. Wachm.) za tąż panią niektórym dystyngwowanym osobom czołem bezwstydnym odpowiedział, iż mu się ten awantaż należał za usługę miłosną, którą tej pani uczynił."
Łotr? Szalbierz? Niecnota?... Niechybnie... Przydajmyż jeszcze do konterfektu, że go Warszawa najwięcej poznała jako twórcę burdelu "łazienek" publicznych w pałacyku u wylotu Bednarskiej ulicy, które iście publicznemi były w pełnym tegoż słowa rozumieniu i jak najakuratniej tąż pełniły rolę, co łaźnie średniowieczne, niemałego przy tem sutenerowi przedsiębiorcy... przynosząc profitu...
   Saliny w Solcy budował jednak Jezierski jeszczeć nie za grosz kurwi, a za prymasowski, a na tejże soli się dorobił majątku znacznego, co go był potem obracał... ano właśnie i tu może się przyjdzie nad dwoistością tego człeka natury zadumać krzynę, bo nie tylko on na sejmach najwięcej o tem gardłował, byśmy własnego przemysłu budowali podwaliny, nim nas Austryjaki i Niemce nie zdepczą... Tegoż właśnie czynił sam, wielgiej przy tem ukazując rzutkości i jak byśmy dziś rzekli, niemałych menedżerskich talentów. A liczyć umiał, prawda że najlepiej swoje, ale pozwólmyż wreszcie onemu samemu zabrać głosu...
   "Polska nie tylko zwróci (Polsce się zwrócą - wyj.Wachm.) wychodzące za granicę miliony, ale utracony w Wieliczce dochód do własnego powróci skarbu, jeżeli nad warzelnią soli taką przełoży osobę, która by nadziei publicznej nie zawiodła. Posłuchajcież, Najjaśniejsze Stany: ja wam, jako praktyk i pierwszy wynalazca soli warzonej w pozostałym kraju, najpewniejszą uczynię relację. Uprzedzenie to jest polskie, żeby sól kopana wielicka z dowozami dalekiemi miała mniej kosztować, niż warzona przy bliskich lasach, kiedy u mnie samego ta miara, która się przedaje na złotych 16, kosztuje złotych 4, choć nie ma własnego lasu. Druga prewencja, że sól wielicka słońsza niż warzona; wielicka sól w Łęczycy sprzedaje się garniec po złotych 2, a moja warzona po groszy 20. Nadto sól moja blisko w równym gradusie słoności z twardą solą równa się..."
    Fragmentum to mowy sejmowej Jezierskiego z 1790 roku... Co najpierwszych może uwag nasuwa nad marżami przez imci kasztelana praktykowanemi, o których tu z rozbrajającą mówi szczerością; wtóre to dowód na potęgę marketingu wielickiego, dawnego przecie, a nie nowego austryjackiego, co wyższość swej soli ludziom przez wieki wmówić zdołał, że Jezierski musiał swej soli trzykroć (trzykroć, bo złotówka ówczesna się na trzydzieści dzieliła groszy) taniej przedawać, jako rzkomo podlejszej...
  Ano i za sukcesem Jezierskiego niczem rzeka po tamy urwaniu ruszyły i starania insze... Sam król jegomość, temże samem podążywszy tropem, najpierwej za niejakiego Beusta, Sasa sprowadzonego, pomocą, kolejnej warzelni w Busku uruchomił; nieznany nam z miana "Żyd ubogi, a przemyślny" na królewskie działający zlecenie wyszukał wód słonych kolejnych w Wilczkowicach (Łęczyckie) i w Rączkach (Sieradzkie). I nie onego to wina, że zegar Rzeczypospolitej ostatnie już bił chwile i z eksploatacyją nie nadążono... Dla tejże samej przyczyny za Ciechocinka genesis się króla już pruskiego i ministra Redena przyjmuje starania, których takoż nota bene na Redena zlecenie polski geolog Mielęcki był czynił. A przecie najpierwsi o tym znali urzędnicy naszej komory celnej w Nieszawie, co swą uwiadomili zwierzchność Anno Domini 1788, że w tejże wioszczynie woda słona sama z ziemi płynie. By onego weryfikować doniesienia, posłano z Warszawy niejakiego Hiacynta Dziarkowskiego, nota bene lekarza, mieszczanina, co nie tylko owe raporta potwierdził, aleć i szczegółowej mapy okolicy ze źródeł słonych wskazaniem sporządził! Ale, że się to już Jezierskiego nie tyczy a i wyzyszczeć tej wiedzy Rzeczpospolita nie zdążyła, ostawmy to do inszych opowieści o tem, któż tego medykusa był wysłał, bo i to spomnienia godne, a o imci kasztelanie takoż jeszcze pokończym, choć już nie o solnych jego interessach, a więcej o tem, dla jakiej przyczyny dziś mu więcej i może zasług, niźli przewin pamiętają...
_________________________

* Choć po prawdzie tom tu i tu już pisał był o dawniejszych chłodniach i lodowniach domowych...
** czyli dokładnie tu, gdzie dziś Nowa stoi Huta
*** Solca w łęczyckiem powiecie
**** Xiądz Kitowicz pije do powszechnie znanej zajadłości Jezierskiego, ustawicznie optującego za opodatkowaniem duchowieństwa. Uznając przydatność niejaką kleru w ogólności, za zbyteczne zupełnie pojmował zakony... Komu co o tem ciekawo czytać, tu ma jednej z mów sejmowych Jezierskiego, między inszemi o tem właśnie traktującej:
http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=324&dirids=4

***** był kapitanem w artyleryi, co już na tamte czasy znaczyło niejakie obycie z matematyką i inżynierią, ergo przeważnie światlejszego horyzontu człeka, niźli rębajłowie konni ( I jam to wyrzekł? Niepodobieństwo zgoła.... Wieniawo, przebacz...:)) czy piesi...
****** na słynnem obrazie Imci Matejki pamięci Rejtana poświęconemu to ten dumny i władczy jegomość w centrum, obok wyraźnie zawstydzonego króla



                                        ................


26 maja, 2016

O pożywieniu Polaków, czyli prospektu reklamowego continuum...

   W nawiązaniu do znanego już Lectorom Miłym z fragmentum inszego dziełka Szymona Starowolskiego, sub titulo "Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego", wydanego w Kolonii w Roku Pańskim 1632, dziś wyimek inszy, z rozdzialiku o pożywieniu i stroju Polaków. 
   Jako i Wy w komentarzach, tak i ja w swoich do tamtegoż tekstu uwagach, wykazaliśmy przesadnie pochlebny obraz nacyi naszej, takoż i tu podobnie przyjdzie zapewne podzielić Starowolskiego przez pół najmniej, ale i tak przecie pozostaje obraz, który musiał się czytelnikom ówcześnym jawić jakim Edenu na ziemi prospektem, osobliwie Niemiaszkom, srodze toczącą się wojną trzydziestoletnią doświadczonych (choć też pamiętać upraszam, bo lwia część z nas może obraz tej wojny na "Matce Courage" Bertolda Brechta kształtowała, że i Brecht malarz niepospolity, choć ten akuratnie w drugą stronę)
" Pożywienie narodu naszego obfitsze jest niż prawie u wszystkich innych europejskich nacji, a na stołach możniejszych tak wyszukane, że magnaci największą część swoich dochodów na wonne korzenie i wina obracają. W dawnych czasach spożywanie żytniego chleba i piwa z jęczmienia albo pszenicy uczynionego wspólne było dla wszystkich i całkiem zwyczajne; teraz już nie tylko przedniejsi, lecz i samo pospólstwo chlebem pszennym i winem przy stole się raczy, zwłaszcza w większych miastach i tych, co bliżej Węgier leżą. I plebs nawet wiejski ma zwyczaj stół zastawiać połciami słoniny, baraniną, wołowiną, cielęciną, mlekiem, rybami, a najwięcej jarzynami, które to rzeczy na targach, także po wsiach, przy kościołach i widocznych miejscach, w świąteczne dnie są wystawiane. Atoli mieszczan i szlachty pożywienie o wiele wybredniejsze bywa, a stoły ich tuczonym drobiem wszystkich rodzajów, dalej dziką zwierzyną i ptactwem, i rybami wybornymi aż do zbytku niekiedy są zastawiane; także różnych wonnych korzeni, cukrów, win, potraw i innych zagranicznych przypraw albo łakoci bardzo dużo każdego dnia używają. Rusini i Litwini natomiast, u których jest mnóstwo ryb i miodu, obficie używają wina zmieszanego z miodem, podobnie jak piwa z pitną wodą gotowanego, nazywanego miodem."
    Tyle Starowolskiego, ja zaś bym tego fragmentum do dawniejszych naszych dysput o pożywieniu w dawnych czasach odniósł i powiązał, osobliwie z dysputą, co się pod notką o historii przez pryzmat drzewa widzianej wywiązała...
   Towarzystwo przyjdzie mi opuścić chwilowo, napominając przecie byście nie zabaczyli o przypadającym na niedzielę, 29-ego święcie pułkowym 18 Pułku Ułanów Pomorskich (to ci, których pod Krojantami szarży nieszczęśnej przypisuje się powstanie nieprawdziwej, acz nieśmiertelnej, niestety, bzdury propagandowej o szarżowaniu z szablami na czołgi). Jest po temu arcyważka przyczyna, ta mianowicie, że mus iżbym osobą własną dopilnował, by mi huncwoty spod znaku Kneziowiska nie wyżłopały wszytkiego na dorocznem spotkaniu naszem, tandem przebaczenia prosząc, że co responsować by przyszło, najpewniej po niedzieli dopiero uczynię, a ninie, że zaprzęgać pora, kłaniam się nisko...:)




22 maja, 2016

O dawnej soli opowieści część ósma...

   Przyjdzie niepomału kończyć onej naszej solnej opowieści, której żeśmy tu już części niemało popisali  (IIIIII , IV , V VI , VII),  co nie znaczy, że nam ta thema nie wróci gdzie jeszcze jakiem poboczem. Dziś atoli rzec nam przyjdzie o bodaj najsmutniejszych dla żupy wielickiej czasach, gdy owa podupadła sielnie za przyczyną regresu powszechnego i wojen ustawicznych, nie na tyle jednak, by w ośmnastowiecznej świadomości Rodaków owej nadal za szczególny skarb narodowy nie uważać... Temuż, gdy onej Austryjaki za pierwszem rozbiorem zawłaszczyły, żal był powszechny i niemałe nadzieje rozbudzone de novo, gdy się pokazało, że cesarska kamera więcej się widać profitu spodziewa, wielickiej soli komu w pacht wypuściwszy, niźli samemu wpodle niej staranie mając. Podjęto zatem starania, by onej arendy na polską obrócić korzyść, aliści co z tegoż wynikło, niechaj nam lepiej własnem słowem Xiądz Kitowicz opowie*:
  " ...Kortycelli, ród swój z Kurlandii wywodzący, indygenatem szlachectwa polskiego zaszczycony, z młodu w regimencie gwardii pieszej koronnej od kadeta prostego do rangi kapitańskiej służący, z którego regimentu wyniść musiał, z przyczyny, iż nabywszy choroby francuskiej, dręczącej go przez lat kilka, przesadzony merkuriuszem**, z prostego i dorodnego mężczyzny stał się mocno garbatym. Tego garbusa, w szulerniach i miłosnych intrygach sprawnego, przyjął król do swej konfidencji***[...]
    W roku 1788 użył król tego swego faworyta za plenipotenta z wyroku Rady Nieustającej do zaarendowania na skarb Rzeczypospolitej soli wielickiej. Lecz ten minister, sprawniejszy w kopalniach miłosnych niżeli solnych, zabawiając się po kafenhauzach i szulerniach wiedeńskich, nie dał należytego baczenia na kamerę ekonomiczną cesarską, w której tę sól, Polakom, jako niedawną ich własność, przyobiecaną, minister pruski na swego monarchę przerabiał i za gnuśnością Kortycellego przerobił (nabawiwszy Rzeczpospolitą milionowej szkody - przypis Kitowicza). Skądinąd zaś padło na Kortycellego porozumienie (podejrzenie - Wachm.), iż się on dał przekupić piącią tysięcy czerwonych złotych. To porozumienie na tym się wspiera, że Rada Nieustająca warszawska pisała do Kortycellego po dwa razy, przestrzegając go, aby dobijał targu, ponieważ ma wiadomość z Berlina, że król pruski stara się sekretnie o arendę tejże soli. Kortycelli odpisał Radzie, iż nie jest to prawda, iż on ma dobre oko na ten interes, który z wolna, nie nagle traktując, dobije z lepszym pożytkiem dla Rzeczypospolitej. Gdy się dowiedziała Rada Nieustająca o kontrakcie zawartym z królem pruskim, wielce była urażona na króla, że takiego łotra podsunął do interesu tak wielkiej wagi dla kraju. Król sam udawał dużo urażonego. Posłano od Rady Kortycellemu rozkaz, aby natychmiast stawał przed nią do dania sprawy z takowej czynności. Lecz Kortycelli długo nie stanął, choć był naglony rozkazami. Stanąwszy na koniec po zniesieniu Rady**** i pokazawszy list jeden królewski, zbył się wszystkiej surowości. Domyślać się należy, że król polski, zawsze grzeczny dla ościennych monarchów, ujęty od króla pruskiego, kazał Kortycellemu tak rzeczy robić, aby się sól dostała monarsze pruskiemu. Sejmowi zatem marszałkowie, nie wiedząc, jak by z królem postąpić o taką winę, mającą w wspólnictwie drugiego mocnego winowajcę króla, woleli rzecz zatrzeć milczeniem niż daremnym rozcierać ją hałasem, który nie przyniósłby żadnej za poniesioną szkodę nadgrody. A do tego nie wypadało temu przyjacielowi żałować soli, który już wtenczas wyciągał rękę do aliansu z Polakami, wkrótce przybitego."
    Tyleż Kitowicz... Dodać wypadnie, że nienawiść ku Kortycellemu i przekonanie powszechne o zdradzie długi miało żywot, gdyż w lat siedm dziesiątków później Józef Korzeniowski swej pisząc dramy "Wąs i peruka" jednem z bohaterów negatywnych Kortycellego czyni, zaś pozytywnemu Wojewodzicowi tak się każe tłomaczyć Starościnie z afrontu Kortycellemu uczynionego:"Ale nie moja wina, mościa Starościno dobrodziko, że się pan szambelan tak śpieszył i musiał przeskoczyć przez moją szablę, która się przypadkiem podniosła. Żałuję tylko, że się to stało na progu jaśnie wielmożnej Starościny. Gdzie indziej to bym tego intryganta, który nam Wieliczkę przeszachrował, przez kij przesadził."
   Kończąc tejże noty dwóch słów od się dodać bym pragnął. Primo, Czytelników upraszam baczenie obrócić na sprawność zdumiewającą Rady Nieustającej, naszego najpierwszego prawdziwego rządu, takoż i wywiadowców dla niej w Prusiech pracujących, co z relacyi Kitowicza jawnie wynika. Tem to ciekawsze, żeśmy ciała tego nawykli od czci i wiary odsądzać, a już spółcześni zwali je Zdradą Nieustającą. W polityczne tutaj cyrkumstancyje nie nadto może wchodząc, dokazać jeszcze poprobuję, że jeśli o ekonomię idzie, to wielgich wtedy położono zasług...
   Secundo, by Lectorowie to mieli na względzie, że rzec, by Xiądz Dobrodziej, zgoła niechrześcijańskim do króla pałał afektem, to potop nazwać wody nieznacznym przyborem... Nie dowierzam ja tejże, między wierszami imputowanej, zmowie zdradą pachnącej. Więcej mi myślić o znanej słabości 
charakteru króla jegomości do swych faworytnych, a że może i post factum dla sprawy niebacznie zaprzepaszczonej obmyślona wymówka, że się to kosztem naszem miało pokazać, by alians z Prusami przeciw Moskwie zawiązać...*****
___________________

* "Pamiętniki, czyli Historia Polska". Z wydania PIW-owskiego (Warszawa 1971) str.334-336
** Kitowiczowi idzie o ówcześnie praktykowane leczenie kiły rtęcią (której jego zdaniem Corticelli dostał zbyt silne dawki), a który to sposób w odniesieniu nie tylko do owego królewskiego faworyta, zasadnie przypomina o słuszności proverbium, że lekarstwo czasem od choroby gorsze...
***W tem miejscu Kitowicz przypisu czyni, w którem tłomaczy, że Stanisław August na to był uczynił Corticellego swem generał-adiutantem, gdyż ów "najlepiej królowi imci dopomagał do rozkoszów, jeżdżąc po cudzych krajach kosztem królewskim i sprowadzając mu najurodziwsze kobiety."
**** przez Sejm Czteroletni w 1789 roku
***** którego pokłosiem krótka chwila nadziei na uniezależnienie się od Jekatieriny i reform garstka, w tem sławetna Konstytucya 3 Maja...



                                  ................


20 maja, 2016

Uwag kilka o tekście przywołanem...

        Na marginesie noty pozwolę sobie przypomnieć, że pora nam dziś  uczcić święta 6 Pułku Strzelców Konnych imienia hetmana wielkiego  koronnego Stefana Żółkiewskiego, w Międzywojniu w Żółkwi właśnie,  rodowem gnieździe patrona swego,  stacjonującego,  zasię 23 Maii pić  będziem za święto 4 Pułku Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej... Dziejów  pułków tych ciekawych  do  dawniejszej odesłać sobie noty pozwolę

...w nocie uprzedniej z dzieła Szymona Starowolskiego "Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego". Uwag, powiadam, bo się nie ośmielę tego nazwać analizą krytyczną, osobliwie że na językową mi wiedzy nie dostaje, ni umiejętności, a Wam najpewniej nie dostałoby cierpliwości:), a rzecz i tak staropolszczyźnie psu na budę, skoro do czynienia mamy z tłumaczeniem dziełka łacińskiego, dodatkiem wielekroć późniejszym.
  Analiza zaś historyczna, by pełną była, z pewnością zwykłą notkę blogową by przytłoczyła aparatem naukowym, który takoż zresztą cokolwiek u wierzącego wprawdzie, acz niepraktykującego, zardzewiał...
  Pocznijmyż zatem od tego, co największej części z Was się też już rzuciło w oczy, a tego mianowicie, że tekst się zdaje być podchlebionym solidnie, co najmniej jakoby Jegomość Starowolski pisał go do folderu jakiego przedsiębiorstwa turystycznego, z zadaniem naznaczonem, by opisywaną krainę, możebnie najkorzystniej wystawić w oczach potencjalnego naiwnego durnia  klienta, z oferty wczasowej skorzystać chętnego...
   Nieprzypadkowo podawałem gdzie i kiedy tegoż dziełka po raz pierwszy tłoczono, podobnie jak link do biogramu Starowolskiego był nie dlatego, że na stronie było za mało czerwonej czcionki. Tym, co tego zignorowali, przyjdzie najważniejszego przypomnieć: że Starowolski, choć najpewniej jednak z nieherbowych, przecie między największymi statystami epoki się obracał, w tem hetmanowi Chodkiewiczowi sekretarzował, aż do chwil ostatnich w obozie pod Chocimiem. Gdy sam kresu żywota dobiegał, jedynym będąc kanonikiem kapituły krakowskiej, który nie dał przed Szwedem drapaka któremu poruczono opieki nad katedrą wawelską wobec Szweda Kraków zajmującego, w tem to właśnie charakterze opiekuna i gospodarza po katedrze Karola Gustawa oprowadzał. Dość to chyba wiedzy, by móc przypuścić, że onemu tak może i z racji urzędów czy funkcyj , jako i z miłości ojczyzny na sercu leżały sprawy publiczne, a w jego niekwestionowanym talencie literackim doszukiwać się kaznodziejskich zapałów?* 
   Pytanie wielce zasadne: czemuż ów tego tłoczyć w Kolonii akurat umyślił? Najpewniej, jako to w żywocie bywa, bo były po temu jakie przyczyny najprostsze, choćby ta, że znał dobrze drukarza Henryka Crithiusa** i onemu był skłonny zaufać, że nie dość, że dobrej wykona roboty, to że jego pisanie trafi tam, gdzie trafić powinno... Może i był tam kiedy przejazdem, gdy z młodymi książętami Ostrogskimi, Stefanem Potockim czy z Aleksanderm Koniecpolskim po Europie wojażował ? Aliści mnie, jako człekowi paskudnie we wszystkim głębszego się sensu doszukać próbującego, nie sposób się oprzeć wrażeniu, że Kolonia Roku Pańskiego 1632, to niemal idealne miejsce na rozpowszechnienie druku, którym by się chciało dotrzeć tak do środowisk katolickich, jako i protestanckich, w toczącej się właśnie w Rzeszy wojnie trzydziestoletniej.
   Samo arcybiskupstwo Kolonii jest często wymieniane jako jedna z ważniejszych stron wojujących po katolickiej stronie, co nie powinno dziwić, bo to jedno z najbogatszych wolnych miast Rzeszy, a przy tem cieszącego się statusem elektoratu, czyli jednego z tych, których władca (w tym przypadku arcybiskup) uczestniczył w obiorze cesarza rzymskiego, ma się rozumieć już w nowej, niemieckiej, owej rzymskości wersji... Zdałoby się zatem może, że to matecznik katolicki i samo jądro papistów... Otóż nic bardziej mylnego: w XVI stuleciu aż trzech arcybiskupów się z Rzymem pożegnało i pożeglowało na kalwińskich czy luterańskich żaglach, przy czem trzeci z nich nie zrezygnował z godności, umyśliwszy sobie całe arcybiskupstwo od Rzymu odłączyć i zsekularyzować na podobieństwo tego, czego z Zakonem Krzyżackim uczynił w Prusiech Albrecht Hohenzollern. Tego znów było za wiele katolickim sąsiadom i na arcybiskupa Gebharda Truchsess von Waldburga ruszyli Bawarczycy i doszło do tzw. wojny kolońskiej, w której efekcie osadzono tam siłą arcybiskupa nowego, arcyksięcia bawarskiego Ernesta . Wcale słusznie przyjmuje się, że to był pierwszy poważniejszy sukces Kontrreformacji, ale też przecie obalony kalwin nie działał w próżni i nie wierę ja, by w jedno, czy dwa pokolenia później, nie było w Kolonii sympatyj dla kacerzy niemało...
    Czemuż to takie ważkie? Ano, bo sądzę, że się Starowolski był podjął misji naprawienia cokolwiek zszarganej reputacyi naszej, być może z własnej serca potrzeby, być i może za podszeptem kogo z możnych, a być i może że i z dworu królewskiego*** płynących, i temuż nie było mu obojętnem, gdzie dzieła swego wydaje...
   W tem, że cały ten druk na użytek obcych pisany, niczem reklamowy prospekt, utwierdza mnie jeszcze z kolejnego rozdziałku: "Pożywienie i strój [Polaków-Wachm.]" jedno zdanie, napisane w sposób jakiego żaden Polak czy Litwin by nie napisał, gdyby miał do swoich tej gadki... Natomiast mogę zrozumieć, że pisał to cudzoziemskim niemotom, którym szkoda tłumaczyć, czemże są miody pitne i jak ich się syci, bo i tak barbarzyńcy nie pojmą, to i można się zadowolić podobnym opisaniem:
"Rusini i Litwini natomiast, u których jest mnóstwo ryb i miodu, obficie używają wina zmieszanego z miodem, podobnie jak piwa z pitną wodą gotowanego, nazywanego miodem[podkr.moje -Wachm.]"
  Pytanie teraz kolejne zasadne, czemu to reputacyję żeśmy mięli spsowaną w Rzeszy i czemuż to jej naprawiać było trzeba koniecznie? Odpowiem malarsko, czyli dziełami nie byle kogo zresztą, bo zaczniemy od Rembrandta, a potem przejdziemy do Juliusza Kossaka i Józefa Brandta:




  Tak, tak, Mili Moi, o lisowczyków tu najpewniej idzie, czyli najkrócej mówiąc: rodzimy patent na to, jak mieć wojsko (nawiasem: doborowe) i nie płacić za nie... Wymaga to "tylko" zgody na to, by owi żyli z łupów i pogodzenia się z konsekwencjami tegoż, które między inszemi takie, że jak jest wojna, to ich lepiej mieć na obcej ziemi i od ojczyzny jak najdalej, a jak wojny akuratnie nie ma, to jej lepiej dla nich poszukać, niż do kraju wpuszczać... I podług tejże zasady król Zygmunt trzykrotnie lisowczyków użyczył swemu cesarskiemu "kuzynowi" Ferdynandowi II; raz gdy owemu Wiednia Siedmiogrodzianie Gabora Bethlena oblegli i ów odstąpił właśnie za lisowczyków sprawą, bo mu tęgo przetrzepali pludrów, a i wtóry, po tureckiej naszej wojnie (nawiasem, właśnie tąż pierwszą odsieczą wiedeńską sprawioną), gdy owi przeciw wrogom cesarskim wcale śmiele sobie poczynali (pod Białą Górą zdobyli 20 sztandarów pułkowych czeskich). Tyle, że rabuśnicy z nich byli nie mniejsi, niż wojennicy, a może i więksi i nie darmo dziś się czasem mówi o nich jako o "lądowych piratach"... 
   Do czasu, jak za pognębieniem Napoleona, nie przyszli na niemieckie, niderlandzkie i francuskie ziemie, prawdziwi Kozacy, matki przez dwa stulecia tam dzieci "polskimi kozakami" straszyły, a samo to, że pokolenie później Rembrandt "Polskiego Jeźdźca" czyli lisowczyka właśnie, wymalował, dowodzi jak wielka była ich tam sława i groza...
  A Kolonia, w której Starowolski naszego prospektu reklamowego o uprzejmych i łagodnych Polakach wydawał, jak raz na szlaku ich rejzy trzeciej, gdy towarzystwo, znów na Ferdynanda II służbie, przeciw Francyi ciągnęło, by w Pikardyjej łupić, gwałcić i palić wojować...
   I na koniec dwie jeszcze refleksje, bez związku z poprzednimi. Pisałem o kaznodziejskim zapale Starowolskiego, a teraz dodam, że ów go chyba czasami ponosił.
We fragmencie cytowanem, poczyna on od wychwalania nacyi naszej jako tych łagodnych jak baranki i pokojowych ludzi, by zatoczywszy koła niemałego, samemu sobie zaprzeczyć zdaniem, które w oczach ludzi przemarsze lisowczyków znających musiały zabrzmieć co najmniej dwuznacznie:
"...Ale przecież nie całkiem zgaśnie u Polaków ten zapał ducha i chwały wojennej umiłowanie, jeśli tylko za męstwo nagrody nie zbraknie".
    Z pół niemal rozdziałku przytoczonego zajmuje kaznodziejskie wyrzekanie przeciw zbytkowi i zamiłowaniu do przepychu, przeciwstawianego skromności przodków ( w którym nawiasem przyszły kanonik też się nam cokolwiek zapętlił). Ja widzę to tak: tenże właśnie fragment, pisany przez człowieka z głębokiej litewskiej prowincji się wywodzącego i nie zajmującego się mechanizmami gospodarki, ni handlu, jest dla mnie znakomitym dowodem, jak bardzo Rzeczpospolita zbogaciała za czas "złotego wieku" za Jagiellonów ostatnich, w czem przecie niemały udział zbożowego handlu via Gdańsk i flisów wiślanych... Uważcież na zdanie o cudzoziemcach "zewsząd się do nas dla zysku zbiegających", co po prawdzie półprawdą byłoby, bo najwidniej Starowolskiemu umknęło, że przez poprzednie pół wieku, to "zbiegali" do nas głównie dysydenci w krajach swoich prześladowani, oraz Żydowinowie dla przyczyn podobnych. I że to oni swoje majątki tu przynosili, jak również tu lokowali owoce swego handlu, czy pracy...
____________________________
- Choć w roku wydania "Polonii..." Starowolski jeszcze nie był duchownym, przecie jakieś mieć musiał już i przódzi po temu skłonności...
** - znać musiał niewątpliwie, skoro mu już rok wcześniej, w 1631 poruczył druku inszej swej xięgi " Sarmatiae Bellatores"("Wojownicy Sarmaccy"), zawierającej biogramy 130 władców i wybitniejszych rycerzy, tandem wszystkie te nasze rozterki by należało do wcześniejszego już odnieść wyboru. Co się zaś tyczy "Wojowników Sarmackich", to owo, nieznane szerszej publiczności dziełko, poniekąd unieśmiertelnione zostało przez jednego z jego czytelników najwierniejszych: Henryka Sienkiewicza. Starowolski bowiem tak często i z takim upodobaniem szermuje w nim frazą: "igne et spoliis", że pisarza tem upodobaniem zaraził i pan Henryk wywalił w kosz już gotowego tytułu dla swej nowej powieści "Wilcze gniazdo" , nadając jej nowego, już spolszczonego: "Ogniem i mieczem"...
*** - Nie wierę ja, by się Starowolski, dawniejszy sekretarz hetmana Chodkiewicza, nie znał z będącym w tym samym obozie i w tej samej potrzebie królewiczem Władysławem, nawet przyjmując, że ów czasu wiele w łożu tam przepędził, niemocą złożony. Naturalna zda mi się tu jaka sympatia jednego wiarusa do drugiego, a lata dwudzieste XVII stulecia to akurat dla królewicza trudny czas. Ociec, Sigismundus III, nowej niedawnem czasem żony przyjąwszy, Konstancji Habsburżanki, nota bene siostry pierwszej żony, Anny, zdawał się ucha przychylać tamtej namowom, by to jej syna, Jana Kazimierza, na króla przyszłego forować, z Władysława (syna Anny) pominięciem. Rzecz z jej strony wielce durna, bo choć szlachta u nas zwyczajowo obierała syna po ojcu, to jednak tron dziedzicznym przecie nie był, a i jakieś starszeństwa zasady przyjmowano za od Boga ustanowione. Sensu to zatem nie miało większego, ale powód do kwasów na dworze mógł być tęgi, tandem nie dziwi, że królewicz wolał może wojażować po świecie, nie zaś doma siedzieć. Konstancja pomarła latem 1631 roku i król się natenczas zdaje się, załamał ze szczętem, w choróbska popadając i ledwo ją na pół roku przeżywając. Książka zatem Starowolskiego, którego zasadnem wydaje mi się umieszczać w obozie stronników Władysława, miałaż by i może to jeszcze na celu, by przychylności co więcej do kraju, w którym ów lada moment rządzić będzie, zjednać... może i na cesarskim nawet dworze...
                                            ................


15 maja, 2016

Charakter Polaków, czyli cytat miesiąca...

Przywołany w tytule notki "Charakter Polaków" jest in extenso rozdziałkiem pod takimż właśnie tytułem, z dzieła Szymona Starowolskiego "Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego"* :
  "Charakter Polaków jest otwarty i szczery, i oni, jako Jan Boterus w swych relacjach mówi** , sami raczej dać się oszukać, niż oszukać kogoś innego, są skłonni; i bynajmniej nie jest gwałtowny albo uparty, lecz łagodny i spokojny, stąd też pierwszym lepszym przykładem uwieść się dają. I są to ludzie jednako we wszystkich prowincjach panom i urzędnikom swoim dość ulegli i do towarzystwa, uprzejmości, szczodrości oraz gościnności tak bardzo skorzy, iż obcych i cudzoziemców nie tylko chętnie gościną podejmują, lecz jeszcze zapraszają i wielkim poszanowaniem otaczają. Nie tylko też do obcowania i przyjaźni z kimkolwiek gotowi, lecz prędcy są również do naśladowania obyczajów tych, z którymi przestają, zwłaszcza cudzoziemców. Młody wiek poświęcają zdobywaniu wiedzy, uczą się czytać i pisać we własnym i łacińskim języku, skąd bodaj że i w środku Lacjum tylu nie znajdziesz, z którymi po łacinie tak swobodnie mógłbyś mówić, skoro tu zarówno w kancelarii królewskiej, jak i w zgromadzeniach sejmów i wszystkich niższych sądach rozstrzygających sprawy sporne zobaczysz akta prawne w języku łacińskim spisywane. Dorósłszy, jeśli z ludu są, uprawie roli, rzemiosłu albo handlowi się oddają, szlachetnie zaś urodzeni - służbie wojskowej, kapłaństwu i służbie możniejszym.
I jedni, i drudzy chętnie również podróżują, ucząc się z zapałem i łatwością języków tych narodów, do których docierają. Albowiem ludzie nasi mają pojętny umysł i osiągają, cokolwiek zamierzą, jednak bardziej tam przykładają się do gruntownego przyswajania cudzych wynalazków niż do wynajdywania czegoś samym i niezbyt jakoś starają się czymś wyróżnić. Mimo to nie brak nam sławnych matematyków, astrologów, dialektyków, oratorów, poetów i filozofów, dalej medyków, znawców prawa i teologów, którzy i Rzeczpospolitą, i Kościół talentami swymi i pismami uświetniają. A nadto pozostają jeszcze wybitni ojczyzny swej luminarze, których dzieła, jakkolwiek jeszcze publicznie nie ujawnione, zasłużonej sławy pozbawione jednak nie będą.
   W rzemiośle wszelako nasi mniej się odznaczają, lecz obcymi przeważnie wyrobami z dawien dawna posługiwać się przyzwyczajeni, teraz również używają ich niemało.
    Następnie o majątki osobiste gorliwiej nie tak dawno zaczęliśmy się troszczyć, a i to dopiero zachęceni przez cudzoziemców, zewsząd się do nas dla zysku zbiegających; skąd, jakby z zazdrości, zdobywaniu bogactw i chciwości wszyscy już tak się oddajemy, że jeśli niegdyś wiano senatorskiej córki wynosiło sto grzywien, teraz posag córki prostego jakiego szlachcica (czemuż by i nie kupca ?) sto tysięcy florenów zazwyczaj wynosi.
   I nie tylko znakomitsi urodzeniem używają zagranicznych okryć i futer, lecz także niżsi i plebejusze w jedwabie i purpurę się odziewają; wszędzie też ustalił się już zwyczaj konie srebrem zdobić, na naczyniach srebrnych jadać, srebrem ołtarze nawet po dworach i wsiach przeładowywać, srebrem się i złotem, perłami i szlachetnymi kamieniami przystrajać; tak więc nie pozostaje już nic innego, jak tylko złoto i srebro jeść. A przecież przodkowie nasi dosyć mieli, jeśli z roli i zdobyczy swoich uczciwie  z rodziną żyli, nie goniąc za zbytkami zagranicznymi a przepychem, z czego procesów obywateli i ustawicznych waśni kraj jest teraz pełen. I nie o rycerską chwałę tak wielka dziś troska, jako dawniej bywała, skoro każdy goni za własnym pożytkiem i chciwością powodowany korzyści szuka, nie zaś sławy albo dobrego imienia. Istnieli jednak zawsze, także i w naszym wieku, liczni czynami wojennymi wsławieni mężowie [...], jak to w moskiewskich, inflanckich, tatarskich i tureckich wyprawach i w tej ostatniej wojnie pruskiej można było widzieć. Ale przecież nie całkiem zgaśnie u Polaków ten zapał ducha i chwały wojennej umiłowanie, jeśli tylko za męstwo nagrody nie zbraknie".

   Opinij Waszych ciekawy, póki co sam się ze swoją wstrzymać wolę, na wieleż to prawdziwe odmalowanie, tak wówczas, jako i dziś może... 
_________________________
* - Wydane po raz pierwszy w roku 1632 w kolońskiej oficynie Henryka Crithiusa jako druk łacińskojęzyczny ("Polonia sive status Regni Poloniae descriptio").
** - Starowolskiemu idzie o dziełko Giovanniego Botero "Relazioni universali" wydanego w Wenecji w Roku Pańskim 1598, najpewniej jednak w postaci wydanego w Krakowie w 1609 przekładu znanego jako "Relatiae powszechne abo nowiny pospolite".


                                            ................


11 maja, 2016

Święto 6 Pułku Ułanów Kaniowskich

  Żeśmy przez tydzień z górą Lectorów szczegółami pułków kawaleryjskich się tyczącemi już okrutnie zamęczali, tandem ciekawych dziejów 6 Pułku do dawniejszej noty odsyłam, gdzie wyłożone nieskąpo i cyrkumstancyje boju pod Kaniowem, nie jeno tej ułanów przygarści, ale i całego II Korpusu Polskiego w Rosji, osobliwie zaś jenerała Hallera...
  Wszytkich przecie, takoż i tych co się tam pokwapić zechcą, jako i tych, co już tych historyj nieledwie na wyrywki znają, mimo wszytko o toast za pamięć Ułanów Kaniowskich upraszam...:)

10 maja, 2016

Ogłoszenia parafialne

   Parokroć tu już zdradzałem Czytaczom, jako to noty niektóre moje dawniejsze, nie dosyć, że własnym życiem żyć poczynają, to często i są ku czemu wielce nieoczekiwanemu przyczyną. Koronnym przykładem tu broszurka naszego bodaj pierwszego lekarza-seksuologa, czy jak też on sam siebie zwał: płciownika, o masturbacji, której o wieleż wiem, nie masz w Polszcze w nijakiej ze znanych mi bibliotek ni nawet na lekarstwo, a w moim akurat jest ona szczęśliwym posiadaniu... I okrom do notki przyczyny służyła już tak licznym żurnalistom, studentom tegoż kierunku, a nawet pewnemu doktorantowi, co się na Kurkiewiczu doktoryzować zamyślał...
   Insza z not, której Bywalcy może pomną, a Lectorowie nowi i odświeżyć memoryję pragnący, tutaj jej najdą:
 http://pogderankiwachmistrzowe.blogspot.com/2014/02/o-notgeldach-asygnatach-i-pieniadzach.html
 zaowocowała nieoczekiwanie kontaktem od muzealników zainteresowanych owemi notgeldami, zasię i inszemi jeszcze przedmiotami z kolekcyj moich. Ano i tak, może i nie nazbyt pospiesznie, bo to rzecz najwięcej była w zwyczajnych przecie turbacyjach z przedsięwzięcia tego finansową stroną, przecie doprowadziły owe muzealniki (a ściślej muzealniczki, bo to niewiasty wielce młode, zapału pełne, a przy tem cależ przyjemne:) do fortunnego, mam nadzieję, finału.
   I tak oto, poczynając od 14-go bieżącego miesiąca, aż po grudzień, będzie można onych rzeczy, w towarzystwie i inszych, wypożyczanych kolekcyj, oglądać w rzeszowskiem Muzeum Etnograficznem (na rzeszowskim Rynku, pod numerem 6-tym), pospołu wystawę sub titulo "Nie wszystko złoto, co się świeci" składającą, na którą komu w pobliżu czy przejazdem może wypadnie, imieniem organizatorów i własnem, upraszam...:)
                                                       ................


Noty cokolwiek pokrewne:

08 maja, 2016

Święta 10 Pułku Ułanów Litewskich oraz 1 i 10 Pułków Strzelców Konnych

     Dziś o Pułku wielce sławnem i tradycyjami niemal dwustuletniemi się pieczętującym... Pierwszy 10 Pułk Księstwo Warszawskie pamiętał i był to 10 Pułk Huzarów jenerała Umińskiego* (tzw. "złoci huzarzy"), co się w wojnie 1812 roku wielce odznaczył w bitwie pod Drują. To właśnie "złotym huzarom" Umińskiego przypadł ten zaszczyt, że na czele kolumny jazdy do Moskwy wkraczali... co jak rychło zliczyli było drugim wejściem Polaków do Moskwy od czasów Żółkiewskiego... Jako im przyszło rosyjską stolicę opuszczać... śpiewali pono:
"Nie padajcie duchem dzieci,
Wjedziemy tu po raz trzeci!"

                                     

    W Powstaniu Listopadowem 10 Pułk, ale tym już razem Ułanów powstał u boku jenerała Dezyderego Chłapowskiego, gdy ten w 1831 powstania na Litwę rozszerzyć probował. Dla tejże przyczyny, jako w 1918 Dywizja Litewsko-Białoruska powstawała, a przy niej pułk ułański, któremu numer przypadł 10, wraz go po staremu 10 Pułkiem Ułanów Litewskich zwać poczęto.
    Z początku pułk bardziej jaką cywilbandę, w rozszabrowane resztki niemeckich składnic wojskowych przyodzianą, przypominał... Tego czasu pamiątką żurawiejka:
"Jedzie ułan z dziesiątego,
Wyją psy na widok jego!"
   Wkrótce jednak sława wojenna przyćmiła insze niedostatki. Między inszemi wielce znacznemi przewagami spomnieć wypada, że w kijowskiej wyprawie pułk zagonem dalekiem jako pierwszy do Dniepru doszedł... właśnie 8 maja!
    Późniejsze odwroty, bitwy i zagony pułk pod niezwykle szczęsną gwiazdą musiał odbywać. Jeśli wierzyć raportom w wojnie całej zginął jeden oficyjer i ułanów dziewiętnastu, co na skalę bojów toczonych i do inszych, mniej szczęsnych pułków porównując, aż niewiarygodnem się widzi... A na szali drugiej nieznana liczba zabitych nieprzyjaciół, jeńców ośmiuset, w tem sztab cały bolszewickiej brygady, koni kilkaset zdobycznych, karabinów tysiąc przeszło, lokomotyw kilka i wagonów z prowiantem i sprzętem ponad setka i ...krasnoarmiejska kasa dywizyjna:))
   W Międzywojniu Pułk w Białemstoku stacjonował, a jakiem się mirem cieszył, niechaj świadczy, że się oficyjerowie ze Szwecyi i Finlandyi specyalno starali być doń na staż detaszowani...
    Wrześniem 1939 Pułk, jako bodaj jedyna polska jednostka na ziemi niemieckiej walczył (wypad do Prus 3-5 września). W walkach pod Brokiem licznych niemieckich wozów pancernych zniszczył, a nawet i aeroplan jeden... Kapitulowali bodaj jedni z ostatnich, już po bitwie pod Kockiem.
http://www.10pul.idl.pl/news.php 
 Dziś spadkobiercami tamtych tradycji są harcerze z 10 Starszoharcerskiej Drużyny Konnej z Białegostoku, co za patrona sobie tegoż właśnie pułku obrali.

Poniechawszy Ułanów Litewskich, dziś świętujących, przechodzim do 1 Pułku Strzelców Konnych (zasię i do 10-go takoż, bo oba w jednem dniu, 9 maja, świętują) pułku kolejnego z tych, co się tradycyjami z Księstwa Warszawskiego wiodą... Z początkiem roku 1807, jako się tylko orły napoleońskie cieniem zaledwie pojawiły, Polacy sami pruskie panowanie znosić poczęli. Na wici staropolskiem obyczajem rozesłane stawiło się pod Łowicz sześć tysięcy konnej i zbrojnej szlachty! Z nich między inszemi się późniejsze 1 i 5 Pułki Strzelców Konnych (szaserów) i 6 Ułanów wywiodły...
   W bojach 1809 szaserzy mieli swój udział walny... tegoż samego dnia, gdy książę Pepi z fajką w zębach i karabinem w garści wiódł po raszyńskiej grobli kontratak piechoty, strzelcy konni wyparli Austryjaków z Góry Kalwarii, zwijając im tem samem skrzydeł, co się do ogólnego sukcesu niemało przyczyniło. W wyprawie na Moskwę Pułk się najwięcej w odwrotowych starciach zasłużył, gdzie pod Neyem służąc, przeciw trzykroć silniejszym Rossyjanom Miłoradowicza odwrót całej Wielkiej już tylko z nazwy Armii osłaniali... Nad Dnieprem zdało się, że kres już ich nastał, bo nijak drogi na drugi brzeg, między kozactwem liczbą przytłaczającem, wyrąbać się nie dało... aliści nocą szaserzy, koni (z największą serca boleścią) i armat porzuciwszy, po lodzie trzeszczącym pod nogami przecie rzekę przeszli, pogromu unikając...
    Po klęsce napoleońskiej Pułk odtworzono w 1816 roku; wielce dzielnie stawał w Powstaniu Listopadowem (pod Boremlem i Grochowem)...

                                             

    Pisalim tu już o początkach Armii Hallerowej, tedy nie dziwne pewne już nikomu, że się trzeciego żywota szaserów naszych z "Błękitną Armią" wiąże... Prapoczątki tegoż Pułku z miasteczkiem Louri we Francyjej związane i jakeśmy niedawno o 10 Pułku Strzelców Konnych prawili, to wiele między pułkami temi analogij... Oba pod Hallera komendą na obczyźnie powstałe, oba czasem niemal jednem do Polski przybyłe, dzień przekroczenia granicy za święto pułkowe uznając, oba tęgo przeciw bolszewikom stając, oba też się jako pierwsze koni pozbawiono, na tankietki i wozy pancerzem okryte siadać każąc... Dziesiąty się w kampanii wrześniowej pod jenerałem Maczkiem zasługiwał, zasię Pierwszy (w Dwudziestoleciu stacjonujący w Garwolinie) pod jenerałem Grotem-Roweckim (przyszłym dowódcą AK) w Onegoż Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej pod Annopolem i Tomaszowem Lubelskim...
     10 Pułk zwał sam siebie imieniem Cesarza Napoleona Pierwszego, aliści oficjalno zwierzchność miana tegoż nigdy nie uznała.
Do września 2011 roku, kiedy to 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej rozformowano, tejże dywizji batalion rozpoznawczy , w Siedlcach stacjonujący, mienił się być tradycyj 10 Pułku Strzelców Konnych sukcesorem...

   Przygarść żurawiejek z czasów, co strzelców konnych niezbyt poważano:

"Prawdę mówiąc między nami -
  Strzelcy nie są ułanami!"

"Jedzą mięso bez widelców
   wszystkie pułki konnych strzelców"

i z czasów późniejszych (po 1924)

"Jedzie strzelec z Garwolina,
  Dzielna postać, tęga mina"

(w innej wersji: "Twarda dupa, tęga mina, to są strzelcy z Garwolina":))

 Między inszemi w Międzywojniu zdarzeniami dla 1 Pułku ważnemi godzi się przewag Imci Pułkownika Karola Rómmla spomnieć, któren, olimpijczyków naszych jeździeckich na olimpiadę w Amsterdamie szkoląc, nominalnie był 1 Pułku właśnie wtedy oficerem.
______________

* Osobna o tem zagończyku by pisać... o tem jak w pruskiej twierdzy uwięzion, zbiegł na wieść o powstaniu listopadowem, o tem jak się jako prosty żołnierz bił pod Grochowem i Wawrem...by na koniec powstania.... jednodniowym (23 września 1831) wodzem naczelnym zostać...



                                                    ................



Noty cokolwiek pokrewne: