O peregrynacyjach kapelmajstra, czyli kolejne ex libris Wachmistri...I

   Tem razem będzie szło o Jegomości Karola Kurpińskiego, kompozytora, dyrygenta i kogoś, kogo dziś byśmy nazwali animatorem życia muzycznego... Znający życiorys Chopina, wiedzieć będą kim był Józef Elsner, tandem onym dodać wystarczy, że w interesującym nas okresie lat dwudziestych XIX wieku, Elsner był dyrektorem i pierwszym dyrygentem orkiestry Teatru Narodowego, zaś Kurpińskiego sobie przybrał na zastępcę i przyszłego następcę. Nieznającym dopowiem, że w osobie Kurpińskiego mieć będą przyszłego (w 1831 roku) autora muzyki do nieśmiertelnej "Warszawianki"...
   Anno Domini 1823 przyszło jednak do ciekawego tegoż jegomości wojażu, a to mianowicie z polecenia księcia namiestnika Królestwa Polskiego* , nakazano Kurpińskiemu objechanie znaczniejszych w Europie teatrów, gwoli zebrania experiencji cudzej i wdrożeniu jej może na scenie teatrum narodowego... Już sam ten zamysł jest imponującym, jeszczeć i większym onegoż egzekucja, takoż i konkluzyje, których w swem pamiętniku podróżnem **, nam Kurpiński nie szczędzi, a z których wynika niezbicie, żeśmy się wstydzić nie mięli czego i nijakich do kompleksów powodów ówcześny świat muzyczny stolicy mieć nie powinien. Osobne pokłony dla małżonki pana Karola, która ów pamiętnik przechowała i post mortem małżonka doprowadziła do jego wydania, pomimo tego, iż ów tam dowiódł, że ... hmm... jakoż by to politycznie wywieść?:) No powiedzmy, że w czasie tego wojażu miał jegomość dyrygent-dyrektor insze cokolwiek nad wierność małżeńską priorytety, o czem pisze z rozbrajającą szczerością...:)
  Na dziś z onego jeno wyimków kilka, bom ciągle na początku tej jegomości Kurpińskiego drogi, ale już te, jak sądzę, cokolwiek Wam do myślenia dadzą względem obyczajów ówcześnych...:)
"Budowa teatru wrocławskiego jest mała (miasto ma zamiar wybudować teatr większy i okazalszy). Osób grających rolę jest dosyć, ale z małymi talentami. Orkiestra niezła i w dobrej zgodzie; w ogólności wszystko idzie równo i porządnie."
"Stanęliśmy w Dreźnie d.22 [marca-Wachm.], w sobotę rano o godz.4. Przespawszy się cokolwiek, wziąwszy ze sobą lonlokaja *** obchodziłem miasto. Niewielkie, ale prześliczne! [...] odwiedziłem [...] p. Marii de Weber , tutejszego kapelmistrza przy teatrze niemieckim, autora muzyki Freischütz ; bardzo uprzejmie mnie przyjął. Jest to figureczka niska, wyschła, nogi pokoślawione, małomówiąca, ale do rzeczy."
"Kantata była dosyć dobrze wykonana i kompozycja niezła, ale niezmiernie długa. Drugiej części nie czekałem, bo pierwsza trwała półtory godziny. Chóry i sola z recytatywami bez orkiestry nie mogą długo zachwycać."
"Dnia 28, w Wielki Piątek, słyszałem z rana w kościele luterskim św.Krzyża kantatę Beethovena****, piękną i nieźle wykonaną, ale także długą. podczas kazania wyszliśmy z p.Nakwaskim zjeść śniadanie, po którym wróciliśmy do kościoła, gdzie znowu egzekwowano calusieńkie Requiem Mozarta. Niemcy poziewają, ale słuchają cierpliwie jak najęci. Orkiestra dobrze była obsadzona, 24 skrzypków, 4 kontrabasy etc. [...] Poklęczawszy król [saski Fryderyk August III, w czasach Księstwa Warszawskiego nominalny nasz władca-książę warszawski - przyp.Wachm.] chwilę przed grobem, oddalił się. Potem przeczytaliśmy wywieszony przepis, kto z kim ma klęczeć i o której godzinie. Trzeba wiedzieć, że takowy przepis sama królowa układa. Trzy pary, to jest mężczyzna z kobietą, klęczeć muszą całą godzinę przed grobem, np.od 11 do 12... I tak na p.Nakwaskiego wypadło z jakąś starą panią klęczeć w parze od 2 do 3 po południu. Dziś w piątek królowa obrała sobie klęczeć z panem hr.Palffy, pełnomocnikiem dworu austriackiego, od 9 do 10 wieczór. Jutro zaś w sobotę sam król klęczeć będzie z piękną księżną Janową Amalią Augustą, królewną bawarską, od 9 do 10 z rana"
"O godz.3 po południu usłyszałem przecież długo i z wielką niecierpliwością oczekiwane oratorium Morlacchiego  z poezją Metastazego. Mając daną sobie książeczką tejże kantaty od samego Morlacchiego (który tegoż dnia był u mnie z wizytą) rozważałem ją sobie w czasie egzekucji z wielką przytomnością umysłu i pozaznaczałem sobie na tejże książeczce znakomitsze miejsca. Orkiestra doskonała, Śpiewacy wielcy, ale już zjeżdżeni; nawet Sassarolli (który mi w lamentacjach wzniecił takie uczucia, żem aż zazdrościł Żydom, iż upadek ich narodu podobny głos opiewa), Sassarolli mówię, w obszerniejszej przestrzeni głosu dzisiejszej kantaty często kiksał, a basista Benincasa bardzo nie dociągał. Jednakże są to piękne szczątki!"
"Dnia 30, w Niedzielę Wielkanocną, byłem u p.szambelana Tödwen na maciupkim święconym (gdyż tu nawet Polacy nie miewają święconego). Wypiwszy u niego kieliszek wybornego węgrzyna z jego własnej piwniczki (bo w Dreźnie nigdzie nie dostanie węgrzyna), poszedłem na mszę do kaplicy..."
"Orkiestra i wcale uczciwa orkiestra zaczęła wygrywać w altanie różne uwertury, po czym wygrywała tańce począwszy od poloneza, co mię bardzo ucieszyło; śmieszna też to kompozycja tych tutejszych polonezów; są to jakby Niemcy poubierani w kontusze i żupany. Walce za to są uczciwsze jak nasze."
"W ciągu mego pobytu w Dreźnie przychodzili do mnie różni muzykusi: oboiści, kontrabasiści, fleciści, etc...etc... dowiadując się, czyli by nie znaleźli miejsca w orkiestrze warszawskiej i dziś było u mnie kilku."
"Widziałem w tej operze panią Sandrini; jest to osoba przyjemna, szczupła, niewysoka i mimo czterdziestu latek nieźle z teatru wygląda. Głosek jej już ucierpiał wiele; są to jednak piękne ruiny, ale aktorka z niej wcale dobra. Przypatrzywszy się dobrze tutejszej operze włoskiej mogę powiedzieć, że naszą przy lepszym umieniu ról bylibyśmy może wyżej [...]"
"O wpół do siódmej poszedłem do teatru [już w Lipsku-Wachm.]; grano kwodlibet pt.Kapelmajster z Wenecji (zdaje się, że p. Aszperger miał zamysł wystawić go u nas, ale mu szczerze nie radzę). Teatr choć niewielki, a dosyć ciemno oświecony; orkiestra nieosobliwsza; śpiewacy i aktorowie nie bawili mię, a sztuka dosyć płaska dawała mi na sen. Prawda, że może byłem trochę niewyspany i może za nagle przeskoczyłem z drezdeńskiej opery do lipskiej. W uwerturze kwodlibetu, gdy dał się słyszeć polonez Kościuszki, taki się szmer zrobił na parterze, jakby się z Polaków składał."
"Dnia 10, w czwartek. Mimo że trochę śnieg padał, odwiedziłem pomnik księcia Józefa Poniatowskiego i miejsce, w którym utonął. Westchnąłem głęboko!... Co też napisów na nim!... Na szpilkę miejsca już nie ma. Musiałem moje imię umieścić w poprzek na innych imionach."
_____________________
* Czyli nominalnie generała Józefa Zajączka, aliści że ów był w tych sprawach raczej dyletantem, to podejrzewam, że spiritus movens tego wyjazdu był albo Elsner, poprzez jakie protekcyje czy koligacyje rzecz załatwiający u Wlk.Ks. Konstantego, albo Wojciech Grzymała, ówcześnie referendarz w Radzie Stanu i ceniony publicysta, a przy okazji niemały Kurpińskiego protektor. Z pamiętnika Kurpińskiego wiemy, że go Grzymała wyposażył na drogę w listy polecające, a od siebie dodam, że była to persona niesłychanie szeroko ustosunkowana, zaś w czasach napoleońskich był... adiutantem Zajączka:)
**  "Karola Kurpińskiego dziennik podróży 1823" opr.Zdzisław Jachimecki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne Kraków 1954
***  lonlokaj - także Lohndiener czy londyner - służący publiczny, płatny przez miasto lub władcę, ówcześnie nader często dorabiający jako przewodnik podróżnych po mieście 
**** wg komentarza wydawcy tutaj Kurpiński się myli i nie chodzi o kantatę, ale o oratorium "Chrystus na Górze Oliwnej".

                                              .