Święto Pułku 4 Ułanów Zaniemeńskich

dzisiaj świetują wszytcy którym drogi Pułk 4* Ułanów Zaniemeńskich, a to dla uczczenia rocznicy szarży pod Hrebionką w 1920 r ...Nasze kawaler(yj)skie!!!
  Tradycye onemu siegąją roku 1813, kiedy to rozkazem jenerała Dąbrowskiego tegoż pułku formowano po raz pirwszy. Na niemieckiej ziemi formowany z niedobitków przeróżnych, długo i nie powojował, zaczym się epopeja napoleońska nie skończyła. Razem wtórym sformowano go w armijej Królestwa Polskiego (stacjonował w Kutnie) i w Powstaniu Listopadowem zasłużył się wielce pod Stoczkiem, Kałuszynem** i Boremlem. To pod Boremlem przyszło do zdarzenia, co się w kawalerii polskiej wcale nierzadko zdarzało, że gdy pod dowódcą konia ubito, podkomendny jaki uznając życie własne mniej ważnym niźli życie komendy dzierżącego, konia własnego onemu oddawał... Pod Boremlem toż właśnie samego, dowodzącego korpusem jazdy naszej, jenerała Dwernickiego spotkało, którego w chwili krytycznej oddzielił od Rossyjan właśnie Pułk 4, a porucznik Baum z tegoż Pułku własnego konia był oddał wodzowi. I jeszcze jedno świadectwo, jakże ułanom naszym tradycja i barw pułkowych poszanowanie drogie było: w roku 1820 dowódcą pułku został jenerał  Andrzej Ruttié, dawniejszy Dąbrowskiego adiutant i żołnierz, co się zowie. W Listopadowej Insurekcyi dowodził już całą jazdy Brygadą, w skład której wchodził i 4 Pułk Ułanów.
W sto lat później jego prawnuk:

Zbigniew Ruttié, do tegoż właśnie pułku ochotniczo przystąpił i się z pierwszem szwadronem na odsiecz Lwowa spieszącym był zabrał...

Po raz trzeci pułku tworzyć probował jenerał Dowbór-Muśnicki przy Korpusie swojem w Bobrujsku w 1918 roku, aliści przed rozbrojeniem Korpusu przez Niemców nie zdążył (jeno rozkaz stosowny wydany został). Ano, jako to prawią: do trzech razy sztuka...:)) Naszemu Pułkowi dopieroż raz czwarty się w miarę szczęśnym okazał. Pułk poczęto formować jeszczeć 7 listopada (!) 1918 roku, a styczniem już im do boju było iść mus na lwowski front, szwadronem jednem wolontarskim, przecie z temiż wolentarzami turbacyja była niemała, bo się zgłosili wszyscy, tandem nareście składu przez losowanie ustalono...

Dowódca pułku pierwszy, pułkownik Stanisław Rawicz-Dziewulski.***

Jakem w kwietniu, za okazyją święta pułkowego 11 Pułku Ułanów Legionowych był pisał o nieśmiertelnej sławy bojach tegoż o Wilno pułku pod Mariusza Zaruskiego komendą, tom przepomniał dodać, że 11 Pułkowi i dwa szwadrony towarzyszyły z pułku dziś świętującego, czyli czwartego. I że tegoż parowozu i pociągu, co go natychmiast po zdobyciu dworca po piechotę wyekspediowano, to szykował z tegoż pułku wachmistrz Leon Lissowski, którego macie poniżej, pierwszego z prawej, w towarzystwie rotmistrza Michała Nowickiego, co 4 szwadronem komenderował i porucznika Chludzińskiego (z lewej).

Przecz o tem człeku spominam i tak go wyróżniam? Bo nieprzeciętna to persona i nader pamięci godna. Ziemianin stateczny, człek niemłody, a przecie nie dość, że sam wolentarzem do służby pospieszył, za prostego ułana stając i przez wszystkie szczeble się zasługując aż do porucznika rangi, to dodatkiem organizator nizwykły zgoła akcji ofiarniczej ziemian kujawskich, co w konie, siodła i rynsztunek wszelki wyposażyła część pułku. Do ziemian Ziemi Dobrzyńskiej o toż samo suplikował imieniem własnem w odezwie, co jej na własny koszt tłoczyć kazał i osobą własną od dworu do dworu rozwoził ze skutkiem zgoła nadzwyczajnem!:)

Po Wilna zdobyciu ułani nasi odtąd już nader często w składzie tak zwanej Grupy Zaniemeńskiej działali, tandem po walk zakończeniu i na pamiątkę, że jako pierwsi za Niemen przeszli, uprosili zwierzchność, by im się odtąd Zaniemeńskiemi zwać pozwolono.   Prawdziwej jednak klasy sami dla siebie czynili w bojach odwrotowych latem 1920 roku, jako nas bolszewicy pod Warszawę gnali. Szerszej natury refleksyję czyniąc, rzec bym chciał, że podług mnie to właśnie w odwrotowych bojach najpełniej się wartość żołnierza wyraża. W szturmie jakiem można i na uniesieniu własnem bazować, kapkę i na Fortuny przychylności, przeciwnika słabości luboż i cyrkumstancyjach inszych, zasię w odwrocie, gdy wszytko przeciw żołnierzowi się sprzysięga, ów zaś nie tylko opóźnić wroga zdoli, aleć jeszcze i strat mu wielekroć większych niźli swoje poczyni, za ordynkiem odstąpi i nie uciekać będzie, jeno się cofnie karnie, tam gdzie mu nowej pozycji naznaczą, wrychle sobie jej przyjazną uczyni i znów ku obronie jest gotów...to mi jest miara profesyonalnego żołnierza, rzemiosło swoje znającego! Może i komu się to herezyją widzieć bedzie, co rzeknę, ale tegoż do mistrzostwa niemal niemieccy żołnierze na Ostfroncie za wojny ostatniej doprowadzili, cośmy krwią żołnierzy rosyjskich i naszych udowodnili...


Nie potrafilim tego, dla przyczyn rozmaitych, dokonać we Wrześniu 1939, aliści we Dwudziestym roku jazda nasza tejże całej armii posługi co i rusz czyniła... Niejeden piechur, czy kanonier powolnością odwrotu swego nie poradziłby śmierci uniknąć jakoby kozaków Budionnego i Gaj-Chana nasze ułany, szwoleżery i szasery strzymywać nie poradziły... Bój takiż właśnie, 9 lipca pod Hrebionką (Grebionką) stoczony, assumpt dał Pułkowi się niem szczycić i za dzień Święta swego uznać, a po latach Juliuszowi Kossakowi za temat do tegoż obrazu posłużył:

  Po wojnie Pułkowi Wilna za garnizon naznaczono, coż żurawiejka poniższa doceniła:
"Nasz pułk to nielada gratka,
 Kwateruje w mieście Dziadka"
  Insze żurawiejki mało kiedy się na śpiewanie przy paniach nadawały:))

  "Weneryczny i pijański,
  To jest czwarty Pułk ułański."

  "Dzieci Marsa i Wenery,
  To ułanów jest pułk cztery."

   "Wszystko stawia na los karty,
     To ułanów jest pułk czwarty."

  "Nawet żonę przegra w karty,
   To ułanów jest pułk czwarty."

   "Pół złodziejski, pół pijański
    To jest czwarty pułk ułański."
   Zdjęcia, co poniżej pomieszczam, upraszam mieć w atencyi wielkiej dla rzadkości jego. Nieczęsto się zdarzało, by w pułku woltyżerki ćwiczono, regulamin międzywojenny już tego nie wymagał, poza niektórymi elementami, w których jeno oficyjerów przyszłych w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu uczono. Aliści zdjęcie to  jest z 1919 roku, gdzie się jeszcze o regulaminach nie śniło, a oficyjerom, co tego z dawniejszej służby swojej umięli, przydatnem się widziało wyuczyć ułanów, jako się w pędzie za grzbietem końskiem, przed kulami wrażymi skryć, luboż i w pędzie znad końskiego karku strzelać:

Wrześniem 1939 pułk stanął do boju w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii udział biorąc w bitwie piotrkowskiej, zasię pod Maciejowicami rozproszony (9 września), na powrót się zebrać zdołał 14 września, a nawet i wzmocnić szwadronem z rozbitego 13 Pułku Ułanów Wileńskich. W takiem składzie się z Andersem ku granicy rumuńskiej dążącemu złączyli i pospołu wojowali ode Świdnika iść ku południowi probując... Boje ciężkie zakończyli 27 września wpodle Medyki honorowej kapitulacyi czyniąc przed Niemcami, uprzednio się przed Rossyjanami cofnąwszy, by się w sowieckie kleszcze nie dać zagarnąć... Dodać się godzi, że przyszły wielce sławny dowódca partyzancki, major Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"****, we Wrześniu w temże właśnie pułku dowodził (jeszcze w randze porucznika) II szwadronem.


W konspiracyjnej AK odtworzono dwóch szwadronów w okręgu wileńskim, zasię dziś tradycyj tak pięknych sukcesorem jest 3 Mazurski Batalion Rozpoznawczy z Giżycka oraz 4 Małopolska Drużyna Kawalerii Harcerskiej im. Pułku 4 Ułanów Zaniemeńskich w Blachowni.


__________________________

*uważyć upraszam, że to kolejny Pułk, co się pierwej Pułkiem niźli cyfrą onegoż pisał.

** szarża III Szwadronu pod Kałuszynem 1 kwietnia 1831 w XX wieku, w Międzywojniu obchodzona była jako święto szwadronowe

*** Urodzony w 1869 roku, po wojnie w 1921 roku przeniesiony w stan spoczynku i awansowany do generalskiego stopnia. Wrześniem 1939 roku (w wieku 70 lat!) zgłosił się do dowództwa obrony stolicy i uprosił skromnej komendy nad niedużym odcinkiem obrony. Pomarł był z ran w tejże obronie odniesionych.

**** m.in. dowódca 5 Wileńskiej Brygady AK, jedynej, co uniknęła rozbrojenia na Wileńszczyźnie przez Sowietów. Szendzielarz walczył z nowymi, bolszewickimi władzami do końca, aresztowany w Osielcu pod Jordanowem w czerwcu 1948 roku, skazany został na karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku w więzieniu mokotowskim. Jego nazwisko i historia raz jeszcze stały się głośne w 1968 roku, kiedy to władze rozpoczęły kampanię przeciwko jednemu z jego byłych oficerów, Lechowi Beynarowi, szerzej znanemu jako pisarz Paweł Jasienica, wykorzystując m.in. jego przeszłość w oddziale "Łupaszki".