O drugim, a czasem i trzecim żywocie pieśni niektórych...

Vulpian Jegomość był łaskaw w komentarzach pod notą uprzednią przywołać pamięć melodii, która Jego urzekła, a Torlinowi nadto się duszoszczipatielną zdała:). Nie dziwuję się ja Vulpianowi, bo i mnie to urzeka od lat:   

  Inszym żem się posłużył, niźli Vulpian linkiem, choć zda mi się, że wykonanie toż samo... Szło mi jednak o toż tłomaczenie, które się w trakcie ukazuje, bo to wersja jedna z najstarszych. Ile ich w sumie jest, rachować nie myszlę, bo nie o drobne subtelności tu idzie... Nim jednak o nich, to słów się godzi paru o autorze i cyrkumstancyjach tegoż walca narodzin. Lew Aleksjejewicz Szatrow, autor właściwy melodii, w rzeczy samej był kapelmajstrem w orkiestrze pułkowej 58 pułku piechoty, który to pułk skrwawił tęgo w w rosyjsko-japońskiej wojnie 1905 roku, osobliwie zaś w bitwie pod Mukdenem, gdzie jenerał Kuropatkin popisał się talentem właściwym  większości jenerałów tegoż narodu, po równo szafujących żołnierskim życiem bez względu na to, czy idzie o Mandżurię z początków stulecia, Bukowinę w I wojnie, Karelię czy Stalingrad w II-ej, czy o noworoczny szturm Groznego sprzed niemal dwudziestu lat...

  Nie jest jednak prawdą głoszona później plotka, że po mukdeńskiej batalii tylko muzycy grający na tyłach przeżyli i stąd rzekomo u Szatrowa niejaki moralny oblig dania świadectwa i upamiętnienia poległych towarzyszy... Wracając do wersji tekstowych, to znam i takie, które aż dziw, że w przedrewolucyjnej Rossyi śpiewać dozwalano:

Nie zapominajcie o nas
Wspominajcie przerażający obraz,
Myślcie o tym w ten sposób, że silna Rosja może przeżyć Także i taką biedę i godzinę hańby! 

 W tej kitajsko-japońskiej ziemiNa oddalonych równinach wschoduZostało na zawsze tysiące naszych.
Taka była wola tego feralnego lata. 

ref. Płaczący ojcowie, matki, dzieci, wdowy,
Nie jest tak daleko stąd do Mandźurii
Wybierzcie się zobaczyć te bielejące krzyże nagrobne.
Pokój ich duszy, To są nasi bohaterowie!
Dajmy im ostatnie pożegnanie
Od pogrążonej w smutku Rosji!

Dlaczego, dlaczego
Nad nimi los się nie uśmiechnął? 
I tak bez sensu, bez konieczności
Krew żołnierzy została przelana?
 
Ale w moim sercu teraz
Jest nadzieja na tym pogrzebie
Bo tak poznałem co znaczy umrzeć dla Rosji,
Dla Wiary, cara i Ojczyzny!
 
Przeżyliśmy
Lecz teraz nastał wielki smutek,
I łzy mimo woli ciekną z oczu,
Jak fale odległego morza. 

  

Generalnie jednak największa różnica pomiędzy wersjami śpiewanemi drzewiej *) a współcześnemi zasadzać się na tem będzie, że w "sowieckich" i do dziś najpopularniejszych zniknęły gdzieś te białe krzyże, o carze wspominać nawet nie warto, przepadło tradycyjne prawosławne "Pokój ich duszy" na rzecz "snu pod ziemią", za to pojawiły się cokolwiek groźnie brzmiące zapowiedzi niekreślonego odwetu i marszu ku "nowemu życiu".

                 Nadeszła noc,

Zmierzch zapadł nad ziemią,
Toną w mgle pustynne wzgórza,
Chmury zakryły wschód.

Tutaj, pod ziemią,
Nasi bohaterowie śpią,
Pieśń śpiewa wiatr nad nimi,
I gwiazdy patrzą na nich.

ref. To nie salwę z pól słychać -
To zagrzmiał grom w oddali.
I znowu wszystko wokół jest spokojne,
Wszystko milczy w nocnej ciszy. Śpijcie żołnierze,
Śpijcie spokojnym snem.
Niech przyśnią się Wam pola rodzinne,
Daleki ojcowski dom.

Polegliście tu w bojach z wrogami,
Wyczyn Wasz do walki wzywa Nas!
Krwią Narodu zbroczony sztandar
My poniesiemy naprzód!

My pójdziemy na spotkanie nowego życia,
Zrzucimy czasy niewolniczych oków!
I nie zapomni Naród i Ojczyzna
Męstwa swych synów!

Śpijcie żołnierze,
Chwała na wieki Wam.
Naszą Ojczyznę, kraj nasz rodzinny
Nie pozwoliliście zdobyć wrogom!

Nadeszła noc,
Ledwie trawy szumią.
Śpijcie bohaterowie, pamięć o Was

                            Matka-Ojczyzna zachowa.                                     

   Kończąc zaś przedkładam Lectorom Miłym inszą z pieśni tamtego czasu: "Pożegnanie Słowianki", czyli pieśń, która narodziwszy się podczas wojny bałkańskiej 1912 roku, prawdziwej popularności zyskała w czasie I wojny światowej, gdy powszechnie żegnano nią odjeżdżające na front eszelony. W lat kilka później, stała się nieformalnym hymnem wszystkich "białych" wojujących z bolszewikami, a i zda się, że niedawnem czasem rozważano jej nobilitowanie do rangi rosyjskiego hymnu... Przywołuję jej pamięć dla dwóch powodów: pierwszy to ten, że i ona tekstowo przeżyła przedziwne transformacje, pozwalające "czerwonym" dawny hymn "białych" zawłaszczyć, a wtóry to ten, że nam zda się ona dziwnie znajomą partyzancką piosnką z lat wojny ostatniej... Tej, w której rozszumiały się wierzby płaczące, które też nim się rozszumiały na dobre, to zapomniały, że wcześniej były brzozami...

                                 

  I to by było na tyle, Gaspada Oficery , jeśli nie liczyć tego, że Torlin poniekąd i praw, bo wielekroć u Rossyjan się takie budzą nastroje, których niniejszy renesans tych "duszoszczipatielnych" pieśni zwiastuje, to wcześniej czy później i nam płakać przychodzi... Nad sobą...

                                                             *     *      *
P.S. Dzięki Kneziowi, który tejże wyszperał publikacyi, może się ona stać Wam wielce zgrabnem tegoż tematu dopełnieniem:
http://studioopinii.pl/jerzy-lukaszewski-ja-juz-to-gdzies-slyszalem/?fb_source=pubv1
___________________________________________

*)Страшно вокруг,

И ветер на сопках рыдает,
Порой из-за туч выплывает луна,
Могилы солдат освещает.

Белеют кресты
Далёких героев прекрасных,
И прошлого тени кружатся вокруг,
Твердят нам о жертвах напрасных.

Средь будничной тьмы
Житейской обыденной прозы
Забыть до сих пор мы не можем войны,
И льются горючие слёзы.

Плачет отец,
Плачет жена молодая,
И плачет вся Русь, как один человек,
Злой рок судьбы проклиная.

А слёзы бегут,
Как волны далёкого моря,
И сердце терзает тоска и печаль,
И бездна великого горя.

Героев тела
Давно уж в могилах истлели,
А мы им последний не отдали долг
И «Вечную память» не пели.

Мир вашей душе,
Вы погибли за Русь, за отчизну,
Но верьте, ещё мы за вас отомстим
И справим кровавую тризну!