O żegnaniu się z mitami: "Pamiątki Soplicy"...

   Zawżdy, gdy człek pacholęciem będąc chłonął księgi i filmy, w którym zło z dobrem za bary się brało, czekało się ode dobra, że niem w każdem calu będzie... Nieważne, czy "nasi" to pancerni z psem, czy muszkieterowie byli...ważne że nasi i że byli "dobrem", a dobru przecie nie przystoi jeńca na gardle karać ni rabować, chocia by nie wiem jako się zżymać na szlachetność ckliwą, "dobro" zawsze wrogowi wytrąconą szablę podnieść pozwoli, by za chwilę rozpaczliwie o życie walczyć, gdy własnej zbędzie. 

   Trudnoż czekać , że tak edukowany człek młody naród swój zawsze po "dobrej" stronie postrzegając,czego inszego o niem myśli, jako tego, że to szlachetność wcielona i by się on miał kiedykolwiek czem niegodnem hańbić. Temuż bym przypisywał jęk zgrozy powszechny i niedowierzanie sprawy Jedwabnego się tyczące...temuż i z lekkiem wątpieniem sprawę szmalcownictwa przez mnogich jako wymysł żydowski postrzegane. Jako Moskale nam obozy koncentracyjne dla jeńców swoich po 1920 roku założone imputowali, oburzeniu powszechnemu końca nie było! Jakże oni śmieli, schizmatycy jedni, papieża naszego w dodatku nie szanujący?  I byśmy się, drogi Czytelniku, dobrze wzajem pojęli: nie stoję ja o to, zali te obozy były, lubo też nie! O Twoją najpirwszą sercem dyktowaną reakcję mi idzie, jako kto "Twoim" i ex definitione* "dobrym" zarzuca... zaliż nie takaż ona właśnie?

   Tem boleśniej jako człekowi szczerze w niepokalaność narodu swego wierzącego, co i rusz dowody najdować, żeć to przecie rozmaicie bywało... Jużem tu i na kartach onych, Pana Paska przytaczając, był dokazał, że to z rannym wrogiem różnie bywało... Teraz Pana Rzewuskiego cytując** takiż passus z opowiastki o Panu Dzierżanowskim, co to się nocą z obozu konfederatów*** pod Tyńcem samojeden do Burzymowia między czatami kozackiemi był przekradał, dla wdzięków urodziwej sędziny Sulejowskiej:)), a że w termina srogie za tą przyczyną był popadł, jakoby nie odsiecz Seweryna Soplicy byłozby z niem krucho:

" Jak huknę: "Nacieraj! Bóg z nami!" a kozactwo w nogi, tylko pan Franciszek na koniu...  - "Panie pułkowniku, jak się masz?" - A on na to: - "Niech ci Bóg nadgrodzi, i wam, koledzy! Otoś mi brat: Ale mię djable spisą**** pocałował. Patrz!" -

W istocie ramię miał skłute i krew się sączyła, a na ziemi trzech kozaków leżało, jeden jeszcze się ruszał. - "Dobijcie tego psa, niech więcej nie kąsa!" - Tego gumbińcom***** dwa razy nie trzeba było powiedzieć."(podkr.moje.-W.)

   Wiem ja, że wraz mi kto rzecze, że "Pamiątki Soplicy" nie diaryusz, jeno gawęda jaka sarmacko-szlachecka, powiastka bardziej modnym w onym czasie dziełkom Waltera Scotta bliższa niźli prawdziwym spominkom wojennika. Aliści Rzewuski był pisał z życia, ze spomnień bliskich i obcych;  a obyczajami przecie ode swoich nie odstawał, czegoż przecie dowód, że komendę pułkownika za naturalną uważa, nijakiego komentarza od się nie dokładając... Że za inszemi szczegółami czasów konfederacyi sięgających zgodny ci On z wiedzą naszą, temuż za godnego wiary Go uważam... A że mit Polaka rycerskiego precz poszedł? A cóż nam milsze być winno: mit? Czy prawda?

______________________

* (łac.) - z założenia

** Henryk Rzewuski "Pamiątki Soplicy" wydane po raz pierwszy w Paryżu w 1839 roku, następne z 1844 w Wilnie i w 1852 we Lwowie. Że się jednak był autograf cale udatnie zachował, możnaż łatwo dokazać, że żadna z tych edycyj nie jest wierną. Dla tej głównie przyczyny redaktorowie Bibiljoteki Narodowej wydanie Rzewuskiego w Niepodległej Rzplitej na autografie oparli i takiż ci właśnie egzemplarz wydany w Krakowie w 1928 przez Spółkę Anczyca za szczęsną losu koleją w posiadaniu mojem się był znalazł:)

*** - barskich

**** - rodzaj lancy używanej przez kozaków

***** - żołnierzom z pułku gumbińskiego, którem pułkownik Dzierżanowski komenderował