O pewnych listach miłosnych, czyli ilustracyja proverbium, że każda potwora etc.etc...

...których śmiało policzyć możem do bestsellerów największych XVII i XVIII wieku. Początkiem wydano ich pierwszych pięć, jak dziś już wiemy, jedynych autentycznych, w sekrecie ostawiwszy zarówno osobę autorki, jako i jej kochanka, onych listów adresata. Aliści w pół roku nieledwie po wydaniu pierwszem paryskiem z 1669 ukazała się wersja niderlandzka, gdzie już wprost pisano, że adresatem tych listów był kawaler de Chamilly, marszałek Francyi. Przez wiek z okładem zaś wznowień i przedruków były zaiste setki, dobitnie świadczące wieleż Pań i Panien płakało z Maryjanną pospołu... Dodać wypadnie, że wydawcy rychło interesu zwietrzywszy niezgorszego, przydawali owym pierwszym autentycznym pięciu, zaiste serce rozdzierającym epistołom, szereg apokryficznych inszych rzekomo późniejszych, takoż rzekome responsy umiłowanego...
   Komu i dziś by się chciało owo arcydziełko literatury miłośnej studiować, tutaj najdzie owych autentycznych dowodów afektu oszalałej z miłości zakonnicy do junaka dziarskiego:
http://milosc.info/listy/Listy-Marianny-d-Alcoforado-do-markiza-Noela-Bouton-de-Chamilly.php
  Nam zaś, nim się tam Lectorowie, a osobliwie Lectorki udać zechcą, pozostało właściwie jedno: wystawić personę adresata... Uczynimy to piórem Stanisława Przybyszewskiego, który ich na polski przełożył i wstępem opatrzył.
"Noel Bouton, Marquiz de Chamilly pochodził z starej i bardzo poważnej burgundzkiej familiji. Od najrychlejszej młodości służył w wojsku, a ponieważ był niezwykle odważny, więc szybko awansował. Wojna była jego rzemiosłem, a kiedy we Francji pokój zapanował, nudził się Chamilly i zaciągnął pod sztandar słynnego generała Schomberga, którego Portugalja zajęła w walce o niepodległość przeciw Hiszpanom. Schomberg mianował go kapitanem i postawił na czele całego regimentu jazdy, a Chamilly zakwaterował się w Bei, małem miasteczku portugalskiem, którego wielką ozdobą był klasztor Matki Boskiej Poczęcia, klasztor w którym 26-letnia Marjanna d'Alcoforado miała utracić cichy, pogodny spokój duszy, w którym jak sama opowiada, dotychczas żyła, utracić go na zawsze przez lekkomyślnego junaka zjadacza serc  niewieścich, 30-letniego kapitana zaciężnego wojska francuskiego.
   A był to wspaniały pan!
  Oto jak go harakteryzuje (tak w oryginale u Przybyszewskiego!- Wachm) Saint-Simon w swoich memoirach.
"Chamilly był w rzeczywistości tęgim i dość dobrze zbudowanym mężczyzną; ale równocześnie był bardzo grubiański i tak głupi, tak ciężki na umyśle, że gdy się na niego patrzało i jego bredni słuchało: człowiek nie tylko, że nie był w stanie pojąć, by się w nim jakaś kobieta rozkochać mogła, ale nawet wątpić należało iżby mógł posiadać jakiś talent wojenny. Jeżeli zrobił wogóle jakąś karjerę mimo swej potwornej głupoty, to zawdzięcza to jedynie swej żonie, mądrej i rozgarniętej osobie. Znając dokładnie wartość swego męża, p.Chamilly na krok go nie odstępowała, wszystko za niego robiła, a on nawet tego nie miarkował."
   Tyleż Saint-Simon... Przybyszewski dodaje, że to żony staraniem wyjednano temuż wojennikowi u ministra Chamillarda laskę marszałkowską, ja zaś dodam, że nim ów skończył jako gubernator La Rochelle, był u Duńczyków lat szereg ambasadorem nadzwyczajnem, zasię owi go zatrudnili na feldmarszałka armijej swojej, na toż może nadzieje mając, że ów Karola XII przemoże, ale jak Saint-Simona czytam, to mi nie dziwno, że Sudermańczyka nie pokonał i Wielka Wojna Północna się lat jeszcze toczyła, na nasze nieszczęście na naszych najwięcej ziemiach, niemało, zatrudniając przy tem wszystkie chyba tej części kontynentu potencje...

   Ale rzecz być miała o miłości, nie o wojaczce, tedy na koniec rzecz całą podsumuję jeszcze jednem zdaniem z Przybyszewskiego wyjętem:
"Rozumiem całe zadziwienie Saint-Simona, ale nieśmiertelna historja Tytanji z osłem powtarzała się zawsze i powtarzać się będzie"