O niedocenionej roli guana w medycynie, czyli ex libris Wachmistri kolejne...

   Dziełko, które Czytelnikowi miłemu przybliżyć zamyślam raczej dziełem zwać się winno, tak dla objętości (bite 390 stron!) jako i dla niewątpliwego zamysłu autora, jawnie marzącego o rewolucyi w medycynie z onegoż imieniem związanej... Że wyszło mu z tych zamysłów wielkie g... toć i nie dziwota, bo na owym ...hmmmm.... g... (ostańmyż może przy słówku: "guano":))...Niby to samo, aliści brzmienie czeguś spolegliwsze mi się widzi...:))) wszytko był Ci ów jegomość budował.
    Zowie się toto "Medycyna wyleczaiąca" (tak w oryginale!) popełnione przez: "Le Roy,dawnego chirurga radnego. Podług ostatniego z roku 1827 , przez autora pomnożonego wydania, nowo przełożona Przez W.K.Antonowicza" wyd. w Warszawie w 1830 roku, nakładem N.Glucksberga.
   Ówże Le Roy miał ten honor, że był ci on zięciem inszego medykusa francuskiego, Pelgasa, prawdziwego odkrywcy i twórcy opisywanej dalej metody leczenia wszelakich ludzkich przypadłości. Przecz jednak sam mam ozór strzępić? Oddajmyż głos autorowi:
   "On (Pelgas-przyp.Wachm.) pierwszy podał nayskutecznieysze i naykrótsze sposoby leczenia wszelkiego rodzaiu chorób i fizycznych cierpień człowieka... Temuto biegłemu lekarzowi winni iesteśmy rozwiązanie nayważnieyszych i nayzawikłańszych zagadnień o przedmiocie przeczyszczania i iego skutkach, które aż do iego czasów znanemi nie były."
    Następnie Imć Le Roy poprzez wywód o praprzyczynach chorób ludzkość trapiących nader prosty wywód czyni:
"Wszechmocny oznaczywszy liczbę istot maiącą zamieszkać na kuli ziemskiey stosownie do wymiaru i rozległości iey powierzchni, potrzebował albo ograniczyć trwanie życia każdey istoty, alboteż położyć kres władzy rozmnażania się." ergo więc, przychodzimy wszytcy na świat obdarzeni "wrodzonym zarodem zepsucia", któren lubo od "niszczącego wpływu sił przypadkowych""nabywa wzrostu" i wówczas powstaje "zgniła fermentacya", dla której przyczyny wszytkie choroby "okazuią się z większą lub mnieyszą złośliwością, a w skutek iey postępów śmierć następuie przed kresem do któregoby mógł doyść umierayący człowiek stosownie do pierwiastku życia iaki posiadał".
   Dalej analiza postępuje pożytków, jakie człek z pokarmów czerpie, któremi "Naywyższe Jestestwo" "zniewoliło nas od używania ich" a to dla utrzymania cotinuum bytu naszego. Najistotnieysza część pokarmu zwana "mleczem"czyli "chilem" "dostaye się do krążacey krwi...dla wynagrodzenia wszelkich strat, iakich ciągle krew doznaie, stanowiąc niezbędną i iedyną życia sprężynę."
   Reszta pokarmów, jako Le Roy dokazuje, dzieli się na żółć, flegmę i płyn wodnisty oraz "materyę kleiowatą czyli szlam" a także nieprzydatne (post trawienne-przyp.Wachm) "materye gnoiste" czyli "odchody codzienne".
   Wszytko się jasnem Czytelnikowi uczyni, gdy pojmie, że w ciele ludzkim okrom krwi takoż "humory" wszelakie się znajdują. A że w nich jestże właśnie ów przez Pelgasa odkryty:)) "zaród zepsucia" pomieszczony, tedy łatwość dla której za leda przyczyną "humory" podatnemi na "fermentacyę kwaśną lubo też zgniłą" się stają, zda się oczywistą...:)))
    Szczęściem jestże i na to rada:)...Owoż tychże dwóch zacnych mężów żywot swój strawiło na tem by zależności między psuciem się humorów a chorobami wiadomym ludzkości uczynić. Nie dość na tem! Dzieło swe wiekopomne dalej prowadząc doszli metody jako też organizmy z psujących się humorów drogą wiadomą oczyścić. Ano i tu przyjdzie mi kapelusza przed mędrcami pochylić...boć prawda taka, że mi, nawet i po dwukrotnem dzieła czytaniu nie pojąć przecz cierpiąc np. na "dyabetes, czyli słodką urynę" () mamże się przeczyszczeniu podług artykułu trzeciego poddawać, a przy "głodzie psim" podług czwartego??????
    Co mi się za to prawdziwem widzi to lekarstwo womit wywołujące: a to dla składu swojego ("Weź wina białego francuzkiego funtów cztery; liści senesu cztery uncye; mocz na zimno przez trzy dni w szklannem lub dobrze polewanem naczyniu, potem dobrze wyciśnij i przecedź. Do każdego funta tym sposobem otrzymanego wina, doday iedną drachmę winianu potażu i antymonu")...niechże mi kto rzeknie, że po spozyciu tego przed womitacyą się poradzi strzymać:)))
   Ano, co mi się na koniec w oney metodzie nader ciekawe zda...onej uniwersalność i taniość względna...Aż dziw, że NFZ badań nad upowszechnieniem przepomnianego ze szczętem odkrycia Ichmościów Pelgasa i Le Roya nie dokończył:))
                                              
                                                                         .