O roztropności trzciny pod wiatrem się uginającej...

 W notach, o których przypomnienie sobie żem Was suplikował przed tegorocznymi Mieszka i chrystianizacji Polski się tyczącemi, pozwoliłem sobie o Mieszku pisać cokolwiek bezczelnie jako o kacyku ludem własnym (luboż podbijanym) kupczącym na podobieństwo afrykańskich takich, sześćset-siedemset lat później wyłapujących w okolicy wszystko, co uciec nie zdołało i dających solidne podstawy pod narodziny pojęcia "afroamerykanin", tudzież rozważania o naturze tychże połapanych w kinematografii polskiej . Pisałem tam wówczas, że jeśli co w tej postaci jest dla mnie ciekawym, to proces uświadomienia sobie przez Mieszka, że mimochodem, w tych za niewolnikiem pogonią, stworzył może i co większego, bardziej wartościowego, czego strzec i chronić się godziło... Słowem: proces dojrzewania w nim władcy i państwowca, który zaczyna rozumieć rzeczy ważniejsze od doraźnej korzyści.
   Ano i jak powiadają ludzie, że się człek całe życie uczy i że tylko krowa zdania nie zmienia, to przyjdzie tu Wachmistrzowi za żywą (póki co) prawdziwości tych słów posłużyć reklamę... Przemyślawszy rzecz bowiem głęboko, doszedłem do konkluzji, że luboż to dojrzewanie Mieszkowi wyjątkowo chyżo szło, luboż też raczej było udziałem przodków jego, on zaś był już i za młodu wielce politycznie uformowanym i zręcznym graczem. Doliczyliśmy się bowiem (com w jednej z not tegoż odświeżonego cyklu - V, VI, - uprzednich wystawiał), że w chwili, gdy doń zjechała Dobrawa, liczyć by musiał lat około trzydziestu pięciu. Zatem na przełomie lat 50-tych i 60-tych X stulecia miałby ledwo trzydziestkę, a właśnie wtedy dał dowód wyjątkowej mądrości politycznej i przezorności, co w tem wieku, przyznacie, częstem nie jest... O co mi idzie?
   O ekspansję tego Mieszkowego państwa poza granice Wielgiej Polski, gdzie przyjmuje się, że za żywota swego przyłączył, czy w takiej lub inszej formie zhołdował Mazowsza, Kujaw, Małej Polski, Pomorza Zachodniego, zasię i Śląska, aliści na ten moment najwięcej nas zajmować będzie ekspansja ku zachodowi: na ziemię Lubuszan, dość powszechnie (choć nie zawsze zgodnie:) przez historyków kojarzonych z zapisem "Licikaviki" u Widukinda z Korbei . Większości z Was zapewne nazwa Lubuszan kojarzyć się będzie, i słusznie, z Ziemią Lubuską, aliści Ziemia ta, to jeno część ich historycznego dziedzictwa... Reszta bowiem, łącznie z historyczną stolicą, Lubuszem, który dziś zwie się Lebus, leżała za Odrą, na ziemiach dziś niemieckich, a ówcześnie aspirujących do tego, przynajmniej w rozumieniu Niemców, a ściślej margrabiego Marchii Wschodniej * Gerona. Tejże Marchii (czasem też i Saską zwanej) bowiem na toż właśnie był cesarz Otton I Wielki stworzył Anno Domini 937, by ziem słowiańskich podbijała i włączała onych w obręb tak Cesarstwa jak i chrześcijaństwa, choć troski o to wtóre poruczono powołanemu w 948 roku arcybiskupstwu magdeburskiemu. 
   Można by rzec, że oto właśnie Otton I uruchomił ten wielki niemiecko-chrześcijański walec do miażdżenia Słowian i że temu oto walcowi gdzieś około roku 963 stanął na drodze Mieszko, gdy owi podbili Łużyce, a on podporządkował sobie Lubuszan. I co? Ano właśnie... w tem sęk, że nic...:) Kto by tu oczekiwał jakiej rozprawy krwawej, bojów sławnych pieśniami tysięcznymi opiewanych, tego mi rozczarować przyjdzie srodze. Ani przeciwko Mieszce nie ruszyła jaka wyprawa zbrojna**, a małoż na tem wrychle będzie on postrzegany na cesarskiem dworze wielce życzliwie ("amicus imperatoris"). Czemu? Ano i tu nam się przyjdzie do Thietmara odwołać, kronikarza wielce nam i Mieszkowi nieżyczliwego, którego i ja zatem nie za bardzo lubię, aliści w przeciwieństwie do bardzo wielu historyków polskich, ja onemu wierzę (przynajmniej w tej sprawie:). Twierdzi bowiem nam Thietmar, że płacił Mieszko cesarzowi trybut z ziem aż po Wartę, ergo był cesarskim wasalem. Ze względów, które bym nazwał ideologicznymi, było to nie do przyjęcia dla władców peerelowskich, zatem odrzucano to całkiem, twierdząc, że się tu Thietmar pomylił.
   Mnie jednak się zdaje, że myłka Thietmara jest możliwa w odniesieniu do obszaru, bo w rzeczy samej nie znajduję przyczyny, dla której to Warta akurat, dzieląca Wielką Polskę nieledwie na pół, miałaby tu być jakąś logiczną i sensowną granicą, natomiast można byłoby względnie logicznie założyć, że szło o ziemie podbite Lubuszan. Co więcej, wydaje mi się, że Mieszko postanowił ów trybut płacić dobrowolnie, nie będąc do tego przymuszonym żadnym podbojem czy klęską... I że takie rozwiązanie zostało przyjęte na obu dworach z niejaką ulgą...
    Nie pamiętam już ani gdziem to widział, czy czytał, ale mam w oczach taką scenę, gdzie jaki stary szaman***, wróż czy doradca pokazuje młodemu kandydatowi na wodza czy księcia, złamane wichurą drzewo i trzcinę na jeziorze przybrzeżną... I radzi mu, by się nauczył, kiedy trzeba stanąć niczem drzewo twardo, a kiedy to jest zbyt ryzykowne i póki co lepiej, trzciny naśladując, się wiatrowi dać ugiąć, a nawet i przygiąć do ziemi, byle wichury przeczekać, a potem się podnieść i czynić swego... I zda mi się, że tak się właśnie wówczas był Mieszko zachował... Z czego to wnoszę? Z uwikłań władców obu, którym każdy nowy front i nowe wojny byłyby ówcześnie nie na rękę... 
   Mieszko właśnie począł z Wolinianami i Wieletami wojny o Pomorze. Dodajmyż: wojny w której właśnie w roku 963 idzie mu nader kiepsko. Dwukrotnie bowiem pokonuje go przewodzący Wieletom Wichman, a w jednym z tych starć ginie nieznany nam z imienia brat Mieszkowy. W dodatku Wieleci są w sojuszu z Czechami, którzy nader łacno mogą od południa wbić nam nóż w plecy w czasie najzaciętszych na północy bojów i zrobić nam o tysiąclecie wcześniejszy "17 Września"... Potrzebny Mieszkowi ten nowy konflikt z cesarzem i jego grafami jak psu piąta noga...
   A cesarz? Ledwo co (955) pokonał nad rzeką Lech Madziarów, usuwając jedno z największych zagrożeń, jakie dla Zachodu wyrosło od czasów Hunów Attyli... W latach 955-957 mamy pierwszą falę powstań Słowian połabskich, przeciw temu niemieckiemu walcowi tęgo wierzgających. W samych Niemczech ma przeciw sobie, przymuszonych mieczem do posłuszeństwa, ale przecie ani odrobinę przez to nie życzliwszych, książąt Saksonii, Bawarii, Frankonii i Lotaryngii, czyli właściwie większości królestwa:) W Roku Pańskim 962 **** ośmielił się w Rzymie koronować na cesarza, czego w Bizancjum z pewnością nie powitano mile, a ów się czuje na tyle słabym, że woli nie używać tytułu "rzymski" by Bizancjum nie drażnić i dopiero Otton II będzie się czuł dość mocnym, by tego tytułu używać.
    A Otton ma plany i ambicje niemałe, także względem dynastyi własnej, jeno że ta ledwie raczkuje (w 963 roku przyszły Otton II ma dopiero osiem lat), tylko, że iżby tego wszystkiego dokazać potrzebuje się z Bizancjum dogadać. Do tego cięgiem ustawiczne z Rzymem i papieżami turbacyje ("pornokracja")
   Niezadługo będzie cesarz zabiegał o koronację syna swego na cesarza *****, jeszcze za swego żywota, która to praktyka, z łacińska zwana "vivente rege", gdziekolwiek była stosowaną, nieodmiennie znaczyła jedno: kłopoty... Nasz Zygmunt Stary koronując tak Zygmunta Augusta wzburzył tem masy szlacheckie, ustępstw potem czynić musiał niechcianych, a i to poruszenie z pewnością się do narodzin ruchu egzekucji praw przyczyniło. Gdy sfrancuziały Jan Kazimierz za poduszczeniem francuskiej swej szwagierko-żony, zaczął wkoło elekcyi vivente rege francuskiego zabiegać Kondeusza, rzecz koniec końców do rokoszu Lubomirskiego przyszła... Tak czy siak, jeśli jest gdzie monarchia de facto elekcyjna, a panujący się o elekcyję vivente rege stara, znaczy to, że albo poddanym nie dowierza na tyle, że mu syna obiorą, albo sam się już jedną nogą widzi w grobie i chciałby pomierać spokojnie... Z pewnością nie są to cyrkumstancyje, których bym komukolwiek zazdrościł...
   Zda mi się zatem, że cesarz, gdy mu doniesiono, że oto straże przednie Gerona się gdzieś tam w borach nad Odrą spotkały z przednimi Mieszkowymi i musiało owemu pierwotkiem nową zapachnieć wojną, to gdy po czasie jakich zapewne wzajemnych sondowań i pertraktacyj się pokazało, że ten nowy (a być może już i przódzi jakoś tam znany) bynajmniej po oręż sięgać nie myśli, cesarskość cesarza uważa i szanuje i jeszcze jest to gotów poprzeć hołdem i tem, co władcy kochają najbardziej: pieniędzmi... to, że Otton mógł być temu tylko rad, że choć na tem jednem froncie ma spokój.
    A co do trzciny, to dokażemy jeszcze, że jak było potrzeba, to umiała być nie tylko twardym drzewem, ale nawet i skałą, o którą się te sztormowe wichry rozbijają... A uległość chwilowa za lat kilka zaprocentowała jak bodaj nigdy w dziejach naszych, ale o tem to już popiszemy w nocie tegoż cyklu kolejnej...:)
 _____________________________________________
* jest pod tem linkiem i mapa, której tu ani załadować, ani przekopiować nie potrafię, a której gorąco Lectorom ciekawym dedykuję. 
** - z kronikarskiego obowiązku odnotować wypadnie, że są i teoryje, że Geron Mieszka jednak najechał i cała ta nasza chrystianizacja jest tego najazdu wymuszonym pokłosiem, dodatkiem dokonanym po niewoli, aliści nijaka niemiecka kronika czegoś takiego nie potwierdza, a dla mnie najpoważniejszem dowodem na bzdurność tejże myśli jest milczenie o tem Thietmara, który niepodobieństwem, żeby o takiem fakcie nie wiedział, a znów wiedząc, iżby tego nie opisał... Ba! Ów jakby takie coś do opisania miał, to tem by pewnie swej kroniki zaczął, na tem pokończył, a całość wokół tego, nie wiedzieć ile razy i na ile pięter, obudował...:)
*** - bo głowy nie dam, czy to nie o Indian jakich szło...
**** - poprzedni cesarz, Berengar z Friulu (słyszał kto o takim?) pomarł (a ściślej został zamordowany) w 924 roku, mamy zatem niemal czterdzieści lat przerwy w ciągłości cesarstwa, jak i samej jego idei... Zaiste wielkim był Otton śmiałkiem, że się znów na to porywał...
***** - co ostatecznie nastąpi w 967 roku

                                           .