O budowaniu dawniejszem...

   Anegdota ode której począć bym dzisiejszej pogderanki pragnął, zdarzyła się za  końcem XIX stulecia, w Łodzi, co w on czas rozkwitała manufakturami i nowemi bogaczami nad podziwienie, co nader obrazowo wystawił Imć Reymont w księdze swej sub titulo "Ziemia obiecana", a potem też z kunsztem mniejszem, aleć i tak nader, jak na się udatnie, Imć Wajda, specyalista od ruchomych obrazów kręcenia (choć nie tylko) wystawił pod temże samem tytułem.
  Bogacz jeden, świeżego majątku nad miarę nabywszy, a uciechy w tem najwięcej najdujący, by się owem grosiwem przed inszemi jakoż najwięcej wynosić, umyślił był pałac nowy sobie stawiając, podłogę w najgłówniejszem salonie złotemi monetami wybić. Że w czas owy ziemie nasze pod carskim władaniem się najdowały, tedyż monetą najdrobniejszą, w grę wchodzącą, były carskie półimperiały, 5 rubli w nominale wartające. Jako kto jeszcze "Chłopów" podobnym czasem się dziejących pomni, to tam się Kuba u Boryny na służbie ostać godzi na rok nowy za trzy ruble i dwie koszule nowe, tandem pojmujecie, że już jedna moneta takowa majątek znaczyła... Bogaczowi przecie doradzono, zaczym crimen obrazy majestatu popełni, by się do cara o zgodę łaskawą udał, boć to przecie, jakoby onej monety nie kłaść, przyjdzie abo po obliczu cesarskiem deptać, aboż cesarza licem ku ziemi obróciwszy, orła dwugłowego na rewersie postponować... Tak źle i tak niedobrze, tedy bogacz zafrasowany, a tiurmie, knutom i Sybirowi cale nie tęskny, iście z supliką, w której rzeczy akuratnie przedstawiwszy, o permisyję stosowną się ku carskiej kancelaryi obrócił.
  Ano wiadoma to sprawa, że carska wola nierychliwa, tedy przyszło budowy strzymać, mularzów póki co pozwalniać i zgody z Peterburka pilno wypatrywać. Nareście list ważny, pieczęciami carskimi sygnowany był przyszedł; bogacz na wyprzódki pieczęci łamie i wraz czyta...że zgody cesarskiej owszem udzielono, aleć jeno pod tąż kondycyją, że będzie owe mińce sztorcem stawiał...:)))
   Tejże historyi spomnieć mi przyszło, jakem druha jednego swego w dworzyszczu Onegoż nawiedzał. Domostwo, skrzydłem dawnego dworku będące, ledwo już stoi, a to za kolejnymi przyczynami wizytujących je w swoich czasach gości, jako to niejakiego Szeli Jakuba z kompaniją wesołą swoją, za których wizytą dworek dachu się wyzbył i więtszej ścian połowy;  jako też  krasnoarmiejców,  nie mniej uweselonych tem, że do bateryi harmat niemieckich, dwa stajania dalej okopanych ośmiokroć z haubic wypaliwszy, jeno raz trafili, a i to nie z tej strony dworku, co by się zdało...
  Takiemi to czy inszemi wizytami sprawiono, że małoż co w dworku jest  wiek jegoż dziecięcy pamiętającego, okrom belki naddźwierznej z czcią chowanej, dla roku na niej wyrytego: "In Nom. Chri. Anno Domini 1674" i podłogi w sieni ceglanej, cale niezgorzej one wojny i gości znoszącej. Czyli też i pawiment ów nie starszy, dociec niełacno, bo ponoś przódzi na tem mieśćcu inszy, jeszczeć dawniejszy dwór stał, co go Szwedy pospołu z gospodarzem broniącym z dymem puścili, a synowiec ubitego nowy dom na starem obrysie odbudował...
  Tak czy siak, co mnie udziwiło, że owe cegły właśnie sztorcem były stawiane, najmniejszem ich bokiem ku górze. Dla stóp setek po nich stąpających przez wieki poloru niemal marmurowego nabrały i gładzi niemałej, a jakoż mię Gospodarz Przemiły upewniał; do wojny jeszcze znać było na belkach odrzwiowych ślad pierwocin ich kładzenia, co jakie dwa cale wyżej obecnej posadzki by się liczyło. Co inaczej tłomacząc: znakiem widnym by tegoż było, że cegły one najmarniej do połowy już starte są i jakoby je kładziono manierą oszczędną, powszechniej zażywaną, co się cegłę na płask kładło, jeno węższą stroną ku górze, niechybnie by się to już i do piachu samego, pod niemi będącego, przetarło...
  Co rzekłszy, konkluzyj z tegoż, bractwu spółcześnemu kielnią się trudniącemu, a baczącemu jeno, by jak najtaniej pobudować, dedykuję...