O pisaniu na Berdyczów...

 Ludzie wieku podeszłego pomną jeszcze jako się chciało natręta zbyć, luboż rzec komu, by dał nam pokój, to antecessores nasi prawili takiemu: "pisz do mnie na Berdyczów!", co powszechnie pojmowano, że to jakoby pisanie swoje miał do studni rzucić, luboż i gdzie na rozstajach na wiatr puścić, effecta by też same były...
   Rzecz w tem znaczeniu się już jako z połową XIX stulecia powszechną stała, w każdem bądź razie, jako Słowacki pisał w "Beniowskim":
  "Lecz pan Beniowski liczył lat dwadzieścia,
    O doświadczenie jak o grosz złamany
    Nie dbał - wolałby mieć wioskę i teścia,
   To jest ślubem być dozgonnym związany
   Z panną Anielą. - Téj sztuka niewieścia
   Sprawiła, że był srodze zakochany;
   Na gitarze grał i rym śpiewał włoski,
   I wszystko dobrze szło - dopóki wioski
   Nie stracił... wtenczas po włosku: addio!
   Po polsku: pisuj do mnie na Berdyczów.
   Okropne słowa! jeśli nie zabiją,
  To serce schłoszczą tysiącami biczów."
   to lectorowie wieszcza miarkowali wybornie, o cóż onemu szło...
   Tem zaś czasem genesis owego proverbium prawdziwa wiedzie się z czasów o niecałe stulecie wcześniejszych (nawiasem: zadumać sie wielce tu idzie, jakże chyżo te słowa znaczenia odmieniły), gdy Radziwiłłowie się u króla Stasia wystarali o przywilej, co dotychczasowego prawa do bodaj czterech jarmarków w roku, dozwalał ich w Berdyczowie czynić dziesięciu, co na owe czasy było rzeczą wręcz niesłychaną!
   Naturaliter, gródek tak uhonorowany, a przy tem i siedzący okrakiem na dawnem szlaku handlowem, co łączył ziemie ukrainne z koronnemi, rozrósł się rychło i wielce na tem handlu zbogaciał, do może i ponad miarę swoją przychodząc znaczenia. Tak, czy siak, kupczykowi, co się miał za poważnego, nijaką miarą nie wypadało na tych berdyczowskich jarmarkach nie być, a że owi w peregrynacyjach swoich czasem i ptakom wędrownym podobni, temuż gdzie miał jaki taki swego podawać adresu, by kto doń sprawę miał jaką pilną?  Ano... nie znając ani swego jutra, ani pojutrza, tego miał jednego pewne, że do miesiąca, dwóch najdalej na kolejnem berdyczowskim stanie jarmarku, i z poczty tamecznej złożonego poste restante odbierze, tedy mówił to, co o sobie znał najpewniejszego: "pisz Waść na Berdyczów!"