O kuźniku najsławniejszym opowieści część pierwsza

  ... czyli cyklu naszego kuźniczego część czwarta (I, II, III). Z punktu też dodajmy, że najsławniejszym dziś, bo w czasach swoich był przecie jeno jednym z wielu (choć nie sądzić mi, by się kuźników wielu poezyją parało...), a dzieło pryncypalne pióra jego, w 1612 roku wydrukowane, przez stulecia było zaginionem i zupełnie nieznanem, by się dopieroż w jednem jedynem odnaleźć egzemplarzu dopiroż Anno Domini...1929! Strach myśleć, że by się znaleźć nie miało i nie o toż mi idzie, że by nikt dziś może i o Walentym Roździeńskim nie słyszał, jeno że przepadłoby źródło arcykapitalne i do języka naszego szesnastowiecznego, aleć i do dziejów naszej techniki ówcześnej, takoż gospodarki, jeografii i cyrkumstancyj ówcześnych...
 Ad rem tedy, czyli ab ovo... Owoż jaje w Roździeńskiego przypadku to jaki rok 1570, gdzie choć Wikipedia 1560 podaje, jam tu więcej dowierzać skłonny Imci Leonardowi Jagodzie, co na rzecz Stowarzyszenia dla Rozwoju Gminy Koziegłowy ślady kuźnika sławnego na tamecznej ziemi tropił... W mieśćcu stosownem wskażę dla jakich to przyczyn mi tak mniemać, póki co przecie ostańmyż na tem. Miano Roździeński ode wsi Roździeń się bierze, co osobliwe rzuca światło na kuźników obyczaje, bo przecie tak się właśnie najwięcej szlachetnie urodzeni pisali, a Roździeński choć indygenat w kwiecie lat zyskał, przecie herbowym de origine nie był... Najwidniej Roździeń znaczyć co musiał w tem kuźniczem światku, skoro pisząc się zeń pochodzącym było niczem jakie diplomma fachu swego pro publico objawiać Walentemu Bruskowi, synowi Jakuba Bruska, bo tak się prawdziwie nasz bohater zwał. Roździeń zaś nad dawną rzeką Roździanką leżący, to dziś Szopienic cząstka, Roździanka zaś miana przez wieki odmieniwszy wszytkim dziś na Śląsku więcej jako Rawa jest znaną... Nie ojciec jednak Walentego tego kuźniczego rodu protoplastą, a pradziadowie co najmniej, co się z Bruska nad Małą Panwią wiedli. Najpewniej Jakub kuźnię w Roździeniu z wianem swej żony Zychy dostał był i tak się rody kuźnicze Boguckich i Brusków związały. Uwagi na to zwracam, boć dziwnie te obyczaje ludzi wolnych, jakiemi kuźnicy byli, podobne do zwyczajnych między herbowymi maryjaży, gdzie temże sposobem wsi łączono, przyłączano, klucze i ordynacyje tworząc...  Nawiasem, to ziemie te wszytkie do pszczyńskiego należały ongi pana, którem przed jeszczeć i pewnie porodzeniem ojca Walentego był... Aleksy Turzo, brat ołomunieckiego biskupa Stanisława i wrocławskiego Jana, syn zaś bohatera naszego inszego cyklu, o którym już tutaj żeśmy pisali ongi...
   Niechybnie byli Bruskowie-Roździeńscy ewangelikami, co potwierdza wizytacyja diecezji krakowskiej z 1598, gdzie owych za protestantów popisano, a pamiętać o tem upraszam, bo jest i głos o ślubie Roździeńskiego rzekomym w 1617 roku w Kościele Maryjackim w Krakowie, gdzie świadkiem jednem miał być kanonik od świętej Anny, xiądz Stryjeński... Nie godzi mi się to jednak, by w katolickim kościele, z xiędzem jeszczeć i kanonikiem za świadka ślubu tamtem czasem brał ewangelik tak gorliwy, że i w poemy swoje fragmenta kazań z postylli xiędza Mathesiusa (przyjaciela samego Lutra!) wplatał... Najpewniej o inszego tam Roździeńskiego szło i zbyteczne te rozważania nasze... Póki co, mamy roku 1595 i pomiera nam Jan Brusek, synom swoim kuźnicy ostawiając: Janowi starszemu i Walentemu młodszemu... To najpierwsze do lat Walentowych domniemanie moje, bo gdybyż się miał w 1560 rodzić, miałby lat 35, a brat jego przecie jeszczeć i więcej, co przecie nie zbrodnia, aliści w tem wieku już człek o jakiem ustatkowaniu się przemyśliwa zwykle, nasz zaś bohater niechybnie był jeszcze bezżennym. Z drugiej znów strony brat go odumarł w rok po ojcu, temuż jeśli to nie nieszczęścia jakiego sprawka, luboż choroby nieznanej nam a srogiej, to nie mógł i on być młodzieniaszkiem...
   Owe bliskich zgony to jednak jeno część ówcześnych Imci Walentego turbacyj... Owoż, po Turzonie ziemie te z różnych do różnych przechodziły rąk, by na koniec w latach tych właśnie przypaść do dominium mysłowickiego Stanisława Salamona, po którem dziedzicząca Katarzyna Salamon srodze na to nastawała by kuźnicy Roździeńskich (takoż i później Boguckich) wywłaszczyć luboż pod przymusem wykupić... Przyjdzie nam jeszcze o tem w wielekroć szerszem rozprawiać kontekście jako nad upadkiem kuźnic i hut naszych dumać będziem, póki co proszę tegoż zapamiętać exemplum, bo wielce ono będzie znamiennem dla lat przyszłych...
   Czemuż Jejmość Katarzyna i Salamonowie tak przeciw kuźnikom stali? Ano... oficialiter o rachunki za lasy przetrzebione na mielerze dla kuźni robiące szło... Najpewniej już Jakub Brusek w długi brnął za tąż przyczyną, a synom jego przyszło tu i jak mieć najgorszego finału, bo jeśli się z wierzycielem ugodzić nie idzie, a ów ręki ma na lesie pobliskiem, tedy by choć nawet chcieć spłacić,  to jakże produkować by na to grosz wziąć, skoro surowca nie staje... Pewnie, że by i z dalsza może wozić się poradziło, przecie ilości kuźnicy potrzebne nie jednego wymagały wozu, ergo to znów expensa następne niemałe, a na to skąd znów brać, jako kto w długach już po uszy? Ano i nie po myśli rzeczy poszły Roździeńskiemu, skoroć ów nie dość, że jurydycznym wyrokiem kuźnicy rodowej był stracił to i jeszczeć onegoż samego za długi uwięziono...:(( O tem, jakże się wykaraskał z onych terminów i dalszych onegoż żywota kolejach opowiemy jednak już w nocie następnej...